Τρία χρόνια αργότερα, πολλοί αμύητοι ήταν ήδη πεπεισμένοι για τη μεταρρύθμιση. Η Microsoft, η Pfizer και η JP Morgan Chase άνοιξαν υποκαταστήματα στη χώρα, ένα γρήγορο πρόγραμμα βίζας έφερε χιλιάδες ψηφιακούς νομάδες στην Αθήνα και μια ανελέητη τουριστική εκστρατεία – “Θα θες να μείνεις για πάντα!” λέει το tagline – προσέλκυσε αριθμούς ρεκόρ Αμερικανών στις ακτές του Αιγαίου αυτό το καλοκαίρι. Ακόμη και η παρακολούθηση της οικονομίας από ΕΕ έφτασε στο τέλος. Μετά από μια δεκαετία κακουχιών, η χώρα φαίνεται να έχει υποστεί μια εκπληκτική μεταμόρφωση, γράφει Οι Νιου Γιορκ Ταιμς.

Όμως μέσα στην Ελλάδα ελλοχεύει μια πιο σκοτεινή πραγματικότητα. Η διαφθορά και οι συγκρούσεις συμφερόντων που δεσμεύτηκε να εξαλείψει ο Μητσοτάκης όχι μόνο εξακολουθούν να υφίστανται, αλλά από πολλές απόψεις φαίνεται ότι έχουν επικεντρωθεί και εμβαθύνουν. Μακριά από την αναδιάρθρωση, το ελληνικό κράτος έχει λάβει μόνο ένα καλλυντικό makeover, μια πρόσοψη με διαχειριστές. Τις τελευταίες εβδομάδες, ένα σκάνδαλο υποκλοπών αποκάλυψε δραματικά τη σήψη του υποστρώματος. Ονομάστηκε το Watergate της Ελλάδας, αποκάλυψε λυσσαλέα κατασκοπεία κάτω από τη λαμπερή πρόσοψη. “Ελλάδα Το 2,0″ που υποσχέθηκε ο Μητσοτάκης αποδεικνύεται πλέον το παλιό.

Το σκάνδαλο ξεκίνησε με τον Θανάση Κουκάκη, έναν οικονομικό δημοσιογράφο γνωστό για την έρευνα σε πρόσωπα με επιρροή στον τραπεζικό κόσμο. Τον Ιούνιο του 2020, η ελληνική μυστική υπηρεσία τον έθεσε υπό παρακολούθηση – υποκλοπώντας τα δύο τηλέφωνά του – με το σκεπτικό ότι αποτελούσε απειλή για την εθνική ασφάλεια. Δύο μήνες αργότερα, όταν πληροφορήθηκε ότι τον υποκλοπούν, ο Κουκάκης ήρθε αντιμέτωπος με τις αρχές. Η κατασκοπεία του σταμάτησε την ίδια μέρα.

Και αυτό φαινόταν να είναι το τέλος. Αλλά τον Ιούλιο του 2021, έλαβε ένα SMS από άγνωστο αριθμό. «Θανάση, το ήξερες;» έγραφε η ανάρτηση στα ελληνικά, ακολουθούμενη από έναν σύνδεσμο στο διαδίκτυο, στον οποίο έκανε κλικ. Αυτός ο σύνδεσμος μόλυνε το iPhone του με το Predator, μια εφαρμογή spyware που έστελνε τα δεδομένα του τηλεφώνου του σε μια μυστηριώδη εταιρεία που ονομάζεται Intellexa, εγγεγραμμένη στην Κύπρο αλλά με έδρα την Αθήνα.

Δεν είναι ο πρώτος Έλληνας που λαμβάνει τέτοιο μήνυμα. Τον Σεπτέμβριο του 2021, ο Νίκος Ανδρουλάκης – μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και στη συνέχεια πολύ πιθανό να αναλάβει το τιμόνι του Πασόκ, του κεντροαριστερού ελληνικού κόμματος που είναι ο παραδοσιακός αντίπαλος του σχηματισμού Μητσοτάκη – έλαβε την ίδια σύνδεση στο διαδίκτυο. Μόνο που δεν την έσπευσε. Πέρασαν μόνο λίγες μέρες και, για λόγους που η κυβέρνηση δεν έχει ακόμη εξηγήσει ικανοποιητικά, βρισκόταν υπό νόμιμη παρακολούθηση από τις ελληνικές υπηρεσίες πληροφοριών.

Οι υποκλοπές είναι ένα απαίσιο χαρακτηριστικό του ελληνικού κράτους εδώ και δεκαετίες. Αλλά επί Μητσοτάκη, η πανεθνική κατασκοπεία εξελίχθηκε σε μια εν πολλοίς ανεύθυνη γραφειοκρατία. Ένα από τα πρώτα του βήματα ως πρωθυπουργός ήταν να θέσει τις υπηρεσίες πληροφοριών υπό τον άμεσο έλεγχο του γραφείου του και στη συνέχεια να εγκαταστήσει -με νομοθετική τροποποίηση- τον πρώην επικεφαλής μιας παγκόσμιας εταιρείας ασφαλείας. Έκτοτε, ο αριθμός των υποκλοπών τηλεφώνων στην Ελλάδα έχει αυξηθεί. Πέρυσι, κατά μέσο όρο 42 συσκευές εγκρίθηκαν για υποκλοπές κάθε μέρα, συνολικά περισσότερα από 15.000 τηλέφωνα που κατασκοπεύτηκαν από την κυβέρνηση ανά πάσα στιγμή.

Είναι ένας συγκλονιστικός αριθμός. Κι όμως, αυτή η μορφή υποκλοπής ήταν πάντα νόμιμη, τουλάχιστον θεωρητικά. Η χρήση της εφαρμογής Predator, η οποία έχει καταδικαστεί ρητά από την ΕΕ, είναι μια εντελώς διαφορετική ιστορία. Είναι δυνατόν οι ελληνικές μυστικές υπηρεσίες, που ήδη πραγματοποιούσαν μια τεράστια εκστρατεία κατασκοπείας, να ανέθεσαν ακόμη πιο παρεμβατικές τηλεφωνικές υποκλοπές σε μια μυστηριώδη ιδιωτική εταιρεία; Θα μπορούσε η κυβέρνηση Μητσοτάκη να βρίσκεται πίσω από αυτές τις χακαριστικές δραστηριότητες;

Δεν ξέρουμε, αλλά το γραφείο του Πρωθυπουργού μας δίνει μια ένδειξη. Την τέταρτη ημέρα της θητείας του, ο Μητσοτάκης διόρισε τον Γρηγόρη Δημητριάδη –τον πρώην διευθυντή της προεκλογικής του εκστρατείας και επίσης ανιψιό του– ως γενικό γραμματέα του πρωθυπουργού. Η θέση είναι κρίσιμη στην Ελλάδα, καθώς αποτελεί δίαυλο πληροφόρησης μεταξύ του πρωθυπουργού και, εκτός από άλλους κρατικούς θεσμούς, του συμπλέγματος εθνικής ασφάλειας. Τους τελευταίους μήνες Έλληνες δημοσιογράφοι προχώρησαν σε μια σειρά από συγκλονιστικές αποκαλύψεις για τον Δημητριάδη, με πιο επίκαιρη ότι κατά τη θητεία του έκανε οικονομικές συναλλαγές με κύκλο επιχειρηματιών που είχαν συναλλαγές και με τον ιδιοκτήτη της Intellexa.

Παραμένει ασαφές εάν ο Μητσοτάκης γνώριζε, και αν ναι σε ποιο βαθμό, τη χρήση της εφαρμογής Predator στην Ελλάδα. Δεν έχει καν ασχοληθεί άμεσα με το θέμα, αλλά άφησε να εννοηθεί ότι το σκάνδαλο με την κυβέρνησή του μπορεί να είναι έργο «σκοτεινών δυνάμεων εκτός Ελλάδας». Μέλη του υπουργικού συμβουλίου του, ωστόσο, αρνήθηκαν τις κατηγορίες. «Το ελληνικό κράτος δεν έχει αγοράσει κανένα παράνομο κατασκοπευτικό σύστημα από εταιρείες όπως η Predator», επέμεινε ένας υπουργός τον Ιούνιο. Αλλά το ερώτημα παραμένει εάν η κυβέρνηση Μητσοτάκη αγόρασε ή όχι πληροφορίες που αποκτήθηκαν μέσω αυτής της μορφής κατασκοπείας.

Και τα ερωτήματα πολλά. Στα κεντρικά γραφεία της Intellexa στην Αθήνα δεν έχει γίνει ακόμη έφοδος και μπορεί να υποτεθεί ότι εξακολουθεί να λειτουργεί. Γιατί; Το αποτέλεσμα φαίνεται να επιφυλάχθηκε για άλλους: ο επικεφαλής κατάσκοπος και γενικός γραμματέας του Μητσοτάκη παραιτήθηκε επίσης στις αρχές Αυγούστου. Καμία από τις παραιτήσεις, τόσο το Γραφείο του Πρωθυπουργού όσο και κυβερνητικός αξιωματούχος, δεν είχε καμία απολύτως σχέση με τις επιθέσεις των Predator. Ο ένας θα είχε εμπλακεί σε «κατακριτέες πράξεις» και ο άλλος θα ήταν θύμα ενός «τοξικού κλίματος». Σε τι συνίστανται αυτές οι ενέργειες και γιατί αυτό το κλίμα έγινε τοξικό δεν διευκρινίστηκε.

Το πρόβλημα εδώ δεν είναι απαραίτητα ότι η διαφθορά έχει προχωρήσει ακόμη πιο βαθιά επί Μητσοτάκη σε σύγκριση με προηγούμενες κυβερνήσεις – ή πολλές άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. (Ηγέτες της αντιπολίτευσης και δημοσιογράφοι δέχθηκαν επίσης επίθεση με spyware στη Γαλλία, την Ισπανία, την Ουγγαρία και την Πολωνία.) Μάλλον, πρόκειται για την αδύνατο να δικαιολογηθεί αντίφαση μεταξύ της χώρας που ο Μητσοτάκης επιμένει να παρουσιάζει στο εξωτερικό – ένα στιβαρό δημοκρατικό κράτος του οποίου η ευλάβεια για το κράτος δικαίου και του οποίου η φιλελεύθερη πιστοποίηση θα πρέπει να ανταμείβεται με εταιρικές επενδύσεις και δολάρια τουρισμού – και αυτό που κυβερνά στην πραγματικότητα.

Τον Μάιο, καθώς το σκάνδαλο κατασκοπείας άρχισε να κλείνει πάνω του, ο Μητσοτάκης πέταξε στην Ουάσιγκτον για να μιλήσει στο Κογκρέσο σχετικά με τη σημασία της υποστήριξης των δημοκρατικών αξιών και της καταπολέμησης των αυταρχικών υπερβολών. Για 40 λεπτά ανέφερε λεπτομερώς την ανάγκη για κοινωνική εμπιστοσύνη και ισχυρούς θεσμούς. «Οι αρχαίοι Έλληνες», είπε ανάμεσα σε χειροκροτήματα, «θεωρούσαν ότι η αλαζονεία, ο εξτρεμισμός και οι υπερβολές ήταν οι μεγαλύτερες απειλές για τη δημοκρατία».

Το ερώτημα για τον Μητσοτάκη είναι: γιατί δεν το πιστεύει;

(Άρθρο του Alexander Clapp. Μετάφραση: Αντρέι Σούμπα, RADOR)