Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει τον υψηλότερο αριθμό μεταναστών από το 2015 και μέχρι στιγμής οι περισσότεροι από αυτούς φτάνουν στην Ιταλία και την Ελλάδα, όπου οι μηχανισμοί υποδοχής έχουν υποστεί σοβαρή πίεση. Φέτος, τα κράτη μέλη κατέληξαν σε ιστορική συμφωνία για βασικούς νόμους για το άσυλο και τη μετανάστευση, ενώ συνάπτονται συμφωνίες με χώρες διέλευσης. Η ΕΕ έχει κινήσει νομικές διαδικασίες κατά της Ουγγαρίας, αναφέρει η πλατφόρμα μέσων ενημέρωσης του European Newsroom (enr) στο κύριο άρθρο που δημοσιεύθηκε την Παρασκευή, το οποίο έλαβε το Agerpres.

Οι αναφορές για πνιγμένους μετανάστες στη Μεσόγειο, συνελήφθησαν σωσίβιες λέμβους και απάνθρωπη μεταχείριση μεταναστών, πιο πρόσφατα στην Ελλάδα, έχουν γίνει αντικείμενο προσοχής και κριτικής από τα ΜΜΕ από την κοινωνία των πολιτών, ΜΚΟ και πολιτικούς.

Απαιτείται ευρωπαϊκή παρέμβαση για να αποτραπεί η επιδείνωση της διεθνούς κατάστασης από το να ωθεί όλο και περισσότερους μετανάστες και πρόσφυγες στην Ευρώπη, δήλωσε ο Ιταλός αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών Αντόνιο Ταγιάνι, καθώς οι αφίξεις μεταναστών στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν αυξηθεί σημαντικά τους τελευταίους μήνες και ότι αρκετές χώρες Η Νότια Ευρώπη αντιμετωπίζει διπλάσιο αριθμό μεταναστών.

«Η διεθνής κατάσταση επιδεινώνεται, ωθώντας τους ανθρώπους να εγκαταλείψουν την Αφρική και να προσπαθήσουν να βρουν μια θέση στην Ευρώπη, στη Μεσόγειο και στα Βαλκάνια», είπε ο Ταγιάνι την Κυριακή. «Εργαζόμαστε για να ελέγξουμε την κατάσταση, αλλά η συμμετοχή της ΕΕ είναι απαραίτητη». Ο Ιταλός πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι κήρυξε σε εθνική κατάσταση έκτακτης ανάγκης την Ιταλία τον Απρίλιο.

Ένας εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δήλωσε τον Αύγουστο ότι η εκτελεστική εξουσία της ΕΕ «είχε επίγνωση αυτής της αύξησης» και συνεργαζόταν με τις ιταλικές αρχές για την αποσυμφόρηση του κόμβου της Λαμπεντούζα. Επιπλέον, «οι ευρωπαϊκοί φορείς Frontex, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ασύλου (EUAA) και η Europol έχουν 450 άτομα επί τόπου στην Ιταλία».

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ζήτησε περισσότερες συμφωνίες με χώρες εταίρους εκτός του μπλοκ για τον έλεγχο της μετανάστευσης. «Πρέπει να έχουμε στενές συνεργασίες με χώρες προέλευσης και με χώρες διέλευσης», είπε τον Ιούλιο. Η Ευρώπη πρέπει να επενδύσει περισσότερα στη σταθεροποίηση των οικονομιών των χωρών της Βόρειας Αφρικής “και, μαζί τους, να πολεμήσει με μεγαλύτερη συνοχή κατά του οργανωμένου εγκλήματος των λαθρεμπόρων και των διακινητών”, πρόσθεσε.

Ένας στους δύο μετανάστες φθάνει μέσω της διαδρομής της Κεντρικής Μεσογείου

Η διαδρομή της Κεντρικής Μεσογείου παρέμεινε η πιο δημοφιλής στους μετανάστες τους πρώτους επτά μήνες του 2023. Όσοι χρησιμοποιούν αυτήν τη διαδρομή επιβιβάζονται κυρίως από τη Βόρεια Αφρική και την Τουρκία, διασχίζοντας τη Μεσόγειο Θάλασσα για να φτάσουν στην Ιταλία. Συνολικά 89.047 άτομα, πάνω από το ήμισυ του συνόλου των προσπαθειών εισόδου στο έδαφος της ΕΕ, καταγράφηκαν σε αυτή τη διαδρομή, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή υπηρεσία προστασίας των συνόρων Frontex.

Το πρακτορείο προσθέτει επίσης ότι η αυξημένη μεταναστευτική πίεση σε αυτή τη διαδρομή θα συνεχιστεί τους επόμενους μήνες, με τους διακινητές να προσφέρουν χαμηλότερες τιμές για να διασχίσουν τη Μεσόγειο εν μέσω σκληρού ανταγωνισμού μεταξύ διαφορετικών εγκληματικών ομάδων. Η Frontex υπενθυμίζει, ωστόσο, ότι η Μεσόγειος Θάλασσα παραμένει επικίνδυνη: κατά τους πρώτους επτά μήνες του τρέχοντος έτους, περισσότεροι από 2.060 μετανάστες αναφέρθηκαν ως αγνοούμενοι. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, περισσότεροι από 1.800 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους φέτος σε ναυάγια στη μεταναστευτική οδό της Κεντρικής Μεσογείου, την πιο θανατηφόρα στον κόσμο.

Στην Ιταλία, για παράδειγμα, ο αριθμός των μεταναστών που έφτασαν δια θαλάσσης το 2023 ξεπέρασε τις 100.000 μέχρι τα μέσα Αυγούστου. Από τις 23 Αυγούστου, περίπου 105.909 άνθρωποι είχαν φτάσει δια θαλάσσης, σύμφωνα με το ιταλικό υπουργείο Εσωτερικών. Πέρυσι την ίδια περίοδο έφτασαν 51.328 άτομα. Η κύρια χώρα από την οποία φεύγουν μετανάστες για την Ιταλία το 2023 είναι η Τυνησία. Εάν ο αριθμός των αφίξεων συνεχίσει να είναι τόσο υψηλός, ο συνολικός αριθμός των μεταναστών φέτος θα μπορούσε να ξεπεράσει το ρεκόρ των 181.000 που καταγράφηκε το 2016.

Διψήφιο αριθμό

Τα Κανάρια Νησιά της Ισπανίας έχουν δει αύξηση στον αριθμό των πλοίων που φεύγουν από τη δυτική αφρικανική μεταναστευτική οδό προς τα νησιά. Τον Αύγουστο, 2.692 άνθρωποι διασώθηκαν ή έφθασαν στις ακτές των Καναρίων, σύμφωνα με τις τοπικές αρχές, υπερδιπλάσιος αριθμός από τον Ιούλιο. Οι ΜΚΟ προβλέπουν ότι αυτή η αύξηση θα συνεχιστεί τους επόμενους μήνες, χάρη στις καλές καιρικές συνθήκες, την πολιτική κρίση στη Σενεγάλη, την αστάθεια στο Σαχέλ και τον λιμό σε πολλές αφρικανικές περιοχές.

Και το ελληνικό υπουργείο Μετανάστευσης κατέγραψε τις τελευταίες εβδομάδες σημαντική αύξηση του αριθμού των ανθρώπων που διασχίζουν τις τουρκικές ακτές προς το Αιγαίο Πέλαγος προς διάφορα ελληνικά νησιά. Σύμφωνα με το υπουργείο, 6.669 μετανάστες διέμεναν σε κέντρα υποδοχής στα νησιά Λέσβο, Χίο, Σάμο, Λέρο και Κω μέχρι τα μέσα Αυγούστου. Ο αριθμός τους διπλασιάστηκε σε σχέση με τον Αύγουστο πέρυσι, όταν είχαν καταγραφεί 2.964 άτομα.

Το Βέλγιο αντιμετωπίζει μια οξεία κρίση ασύλου, καθώς ο αριθμός των ατόμων που εισέρχονται στη χώρα έχει αυξηθεί κατακόρυφα σε σύγκριση με πέρυσι, ασκώντας πίεση σε ένα ήδη τεντωμένο σύστημα. Ως εκ τούτου, οι άγαμοι άνδρες αιτούντες άσυλο δεν θα έχουν πλέον τη δυνατότητα στέγασης μετά την ανακοίνωση της κυβέρνησης την προσωρινή αναστολή την Τρίτη.

Η διαδρομή των Δυτικών Βαλκανίων εξακολουθεί να είναι δημοφιλής, η ΕΕ ξεκινά νομικές ενέργειες κατά της Ουγγαρίας

Ο Frontex ανέφερε μείωση στη δεύτερη πιο δημοφιλή οδό μετανάστευσης, τη διαδρομή των Δυτικών Βαλκανίων, η οποία αναφέρεται σε παράτυπες αφίξεις στην ΕΕ μέσω της περιοχής που περιλαμβάνει την Αλβανία, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Κοσσυφοπέδιο, το Μαυροβούνιο, τη Βόρεια Μακεδονία και τη Σερβία. Εντοπίστηκαν πάνω από 52.200 μετανάστες, μείωση 26%, ιδίως στο πλαίσιο αυστηρότερων πολιτικών για τις θεωρήσεις.

Παρόλο που ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν σε καταυλισμούς μεταναστών στη νότια Βοσνία-Ερζεγοβίνη έχει μειωθεί σημαντικά, η χώρα συνεχίζει να λειτουργεί ως περιοχή διέλευσης μεταναστών που επιθυμούν να ενταχθούν στην ΕΕ. Η τάση είναι για συνεχή ροή και στο πλαίσιο της εισόδου της γειτονικής Κροατίας στον χώρο Σένγκεν τον Ιανουάριο του 2023.

Στη Σλοβενία, ο αριθμός των παράνομων εισόδων που καταγράφηκαν μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουλίου αυξήθηκε σημαντικά σε σύγκριση με το 2022. Τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η αστυνομία δείχνουν αύξηση από 10.103 σε 26.871. Η Κροατία παραμένει το κύριο σημείο εισόδου για παράνομους μετανάστες, με 25.431 εισόδους που αναχαιτίστηκαν σε σύγκριση με 8.330 κατά τη διάρκεια την ίδια περίοδο πέρυσι.

Στο μεταξύ, η κατάσταση όσον αφορά τον αριθμό των μεταναστών από τη Σερβία παραμένει αμετάβλητη. Από την αρχή του τρέχοντος έτους, περίπου 73.000 μετανάστες έχουν περάσει από κέντρα υποδοχής στη Σερβία.

Στη γειτονική Ουγγαρία, η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν απελευθέρωσε από τη φυλακή 1.400 καταδικασμένους διακινητές ανθρώπων και τους έδωσε τριήμερη περίοδο χάριτος για να εγκαταλείψουν τη χώρα τον Απρίλιο. Τον περασμένο μήνα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε νομικές διαδικασίες κατά της Ουγγαρίας.

Μεταναστευτική πολιτική της ΕΕ: ​​μια ιστορική συμφωνία σε μια δύσκολη πορεία

Η ΕΕ έχει καταφύγει σε μια σειρά δράσεων κατά της παράτυπης μετανάστευσης. Μετά από χρόνια αγώνα, τα κράτη μέλη της ΕΕ κατέληξαν σε ιστορική συμφωνία τον Ιούνιο για δύο νόμους που περιλαμβάνονται στο Νέο Σύμφωνο για το άσυλο και τη μετανάστευση. Η ριζική μεταρρύθμιση της πολιτικής ασύλου του ευρωπαϊκού μπλοκ χαρακτηρίστηκε ιστορική. Το σύμφωνο προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2020 για τη δημιουργία μιας δικαιότερης, πιο αποτελεσματικής και πιο βιώσιμης διαδικασίας μετανάστευσης και ασύλου για ολόκληρο το μπλοκ.

Σύμφωνα με το νέο σχέδιο, οι αιτήσεις ασύλου θα διεκπεραιωθούν εντός 12 εβδομάδων και όλοι οι μετανάστες θα πρέπει να κατανεμηθούν στα 27 κράτη μέλη ανάλογα με το ΑΕΠ και τον πληθυσμό. Στόχος είναι να φτάσουμε τις 30.000 μετεγκαταστάσεις ετησίως.

Ο συμβιβασμός θεσπίζει έναν νέο μηχανισμό αλληλεγγύης και ορίζει ότι η υποδοχή των προσφύγων δεν πρέπει πλέον να είναι εθελοντική αλλά υποχρεωτική. Οι χώρες που δεν επιθυμούν να δεχθούν πρόσφυγες θα υποχρεωθούν να καταβάλουν αποζημίωση ύψους 20.000 ευρώ ανά άτομο. Σε περίπτωση κρίσης, η Επιτροπή θα αποφασίσει εάν μια χώρα χρειάζεται αλληλεγγύη, σε περίπτωση έκρηξης στη ροή των αφίξεων.

Η συμφωνία αποτελεί τη βάση για τις διαπραγματεύσεις μεταξύ της Προεδρίας του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ωστόσο, υπήρξε μια πρώτη οπισθοδρόμηση στις 26 Ιουλίου, όταν τα κράτη μέλη της ΕΕ απέτυχαν να καταλήξουν σε συμφωνία σε μια βασική πτυχή του συμφώνου για τη μετανάστευση – κανόνες για τη μετανάστευση και το άσυλο ειδικά σε καταστάσεις κρίσης.

Η ισπανική προεδρία της ΕΕ, υποστηριζόμενη μεταξύ άλλων από την Ιταλία, πρότεινε έναν συμβιβασμό που απέτυχε να λάβει την υποστήριξη πολλών χωρών (Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχία και Αυστρία). Η Γερμανία, η Σλοβακία και η Ολλανδία ανακοίνωσαν ότι θα απόσχουν αφού εξέφρασαν ανησυχίες για τον κίνδυνο μείωσης των προτύπων ασύλου βάσει των νέων κανόνων.

Η Πολωνία, σθεναρά αντίθετη στη νέα πολιτική ασύλου, σχεδιάζει να πραγματοποιήσει δημοψήφισμα την ίδια ημέρα με τις γενικές εκλογές, στις 15 Οκτωβρίου. Η κυβέρνηση θα ζητήσει από τους πολίτες να εκφράσουν τις απόψεις τους σχετικά με τις ανακοινωθείσες μεταρρυθμίσεις στην πολιτική ασύλου της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του εάν τα κράτη μέλη θα πρέπει να δεχτούν μια ορισμένη ποσόστωση μεταναστών σε υποχρεωτική βάση. Αλλά το αποτέλεσμα αυτού του δημοψηφίσματος δεν θα έχει καμία επίδραση στα μεταρρυθμιστικά σχέδια της ΕΕ.

Ένα αμφιλεγόμενο «μοντέλο εταιρικής σχέσης» με την Τυνησία

Η ΕΕ εστιάζει επίσης στην εξωτερική διάσταση της μετανάστευσης, και όχι μόνο στην εσωτερική διάσταση του φαινομένου.

Τον Ιούλιο, η ΕΕ υπέγραψε μνημόνιο κατανόησης με την κυβέρνηση της Τυνησίας του προέδρου Kais Saied. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιθυμεί να επεκτείνει τη συνεργασία της με την Τυνησία στη μεταναστευτική πολιτική σε μια προσπάθεια να ανακόψει την αυξανόμενη ροή μεταναστών και προσφύγων που διέρχονται ή φεύγουν απευθείας από την Τυνησία για να φτάσουν στην Ευρώπη μέσω Ιταλίας.

Αν και πολλοί επικρίνουν αυτό το μνημόνιο, το οποίο θεωρούν ανήθικο και «πολύ προβληματικό», ιδίως λόγω της απάνθρωπης μεταχείρισης των μεταναστών από την Τυνησία, ορισμένοι το περιγράφουν ως ένα βήμα προς την κατεύθυνση της μόνιμης μείωσης του αριθμού των μεταναστών που φτάνουν στην Ευρώπη. Ο Ιταλός πρωθυπουργός Μελόνι χαρακτήρισε το μνημόνιο «μοντέλο συνεργασίας» με τις χώρες της Βόρειας Αφρικής.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέλει να αποδεσμεύσει 105 εκατομμύρια ευρώ για επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης και για τον επαναπατρισμό μεταναστών και επιδοτήσεις 150 εκατομμυρίων ευρώ για τον κρατικό προϋπολογισμό της Τυνησίας. Επιπλέον, η χώρα μπορεί να επωφεληθεί από φθηνά δάνεια έως και 900 εκατ. ευρώ για μακροπρόθεσμη οικονομική και χρηματοπιστωτική σταθεροποίηση.

Οι πέντε πυλώνες του μνημονίου – μακροοικονομική βοήθεια, οικονομικές σχέσεις, ενεργειακή συνεργασία, μετανάστευση, επαφές μεταξύ ανθρώπων – ακολουθούν τη στρατηγική της Επιτροπής που περιλαμβάνει γενικές συμφωνίες που συνοδεύουν τη συνεργασία για την καταπολέμηση των διακινητών με ισχυρή επιτάχυνση της οικονομικής ανάπτυξης αειφόρου ενεργειακού εφοδιασμού.

Η συμφωνία «είναι μια επένδυση στην κοινή μας ευημερία, στη σταθερότητα και στις μελλοντικές γενιές», σχολίασε η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Σημείωση του συντάκτη: Το περιεχόμενο του άρθρου βασίζεται σε ειδήσεις από τα πρακτορεία AFP, ANSA, dpa, EFE, FENA, STA και Tanjug.