Σε ένα χωριό της Άλμπα, το κρασί έχει τη γεύση της παράδοσης. Αρχαία έθιμα και δεισιδαιμονίες που σχετίζονται με το μάζεμα των σταφυλιών

Αν και πλησιάζουμε στα μέσα Οκτωβρίου, το καλοκαίρι φαίνεται να μένει πεισματικά για μια επίσκεψη. Μας κάνει χαρούμενους, κάθε ηλιόλουστη μέρα φέρνει ενέργεια και καλή διάθεση. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι το φθινόπωρο θα κάνει αισθητή την παρουσία του, σιγά σιγά, ειδικά το πρωί και το βράδυ.

Είναι και η εποχή των σταφυλιών. Τα στελέχη με τα τσαμπιά έτοιμα να σκάσουν περιμένουν τους συλλέκτες τους. Όποια και αν είναι η περιοχή της χώρας, γνωρίζουμε ότι ολόκληρος ο μήνας Σεπτέμβριος, αλλά και οι αρχές Οκτωβρίου, είναι αφιερωμένοι στον τρύγο των σταφυλιών. Για τους Ρουμάνους, το μάζεμα των σταφυλιών ήταν, από την αρχαιότητα, μια ευκαιρία για να γιορτάσουν και να αφήσουν ελεύθερο τον έλεγχο σε ορισμένα έθιμα και δεισιδαιμονίες.

Στην Alba, στο Cricau, το κρασί έχει τη γεύση της παράδοσης. την περίοδο αυτή οι κύριοι του σπιτιού οργανώνουν το μάζεμα των αμπελιών, αλλά και την προετοιμασία του κρασιού, γιορτάζοντας όπως πρέπει, γιατί, έτσι δεν είναι: το κρασί του Giurgiuli είναι καλό, σερβίρεται το φθινόπωρο, αργά. …

“Μέσα από τη δουλειά μας προσπαθούμε να διατηρήσουμε την παράδοση σχετικά με την καλλιέργεια του αμπελιού. Στο Cricău, το αμπέλι καλλιεργείται για πολύ καιρό, εδώ και εκατοντάδες χρόνια, γεγονός που σχετίζεται και με την ιστορία. Προσπαθούμε να διαιωνίσουμε αυτή τη δραστηριότητα διατηρώντας το ποιότητα των ποικιλιών σταφυλιών και των κρασιών που καλλιεργούμε», λένε οι ντόπιοι.

Στην περιοχή Cricău, εδώ και εκατοντάδες χρόνια, τα αμπέλια συγκομίζονται τον Οκτώβριο για να συλλέξουν όσο το δυνατόν περισσότερη ζάχαρη και έτσι ώστε οι άνθρωποι να μην χρειάζεται να προσθέτουν ζάχαρη στα σταφύλια.

Όσον αφορά τις ποικιλίες, στο Cricău βρίσκουμε αξιόλογες ποικιλίες, όπως Feteasca albá, μοσχάτο και grasa, οι οποίες, αν και ελάχιστες προς το παρόν, οι ντόπιοι προσπαθούν να διαιωνίσουν την καλλιέργεια αυτής της ποικιλίας σταφυλιού. Εδώ βρίσκουμε και το πινουά γκρις ή ρουλάντα όπως το λένε οι χωριανοί, που είναι ένα σταφύλι που συσσωρεύει πολλή φυσική ζάχαρη, χωρίς να χρειάζεται να προσθέσουμε περισσότερο αργότερα.

«Βρίσκουμε επίσης το Muscat otonel, μια παλαιότερη φυτεία, την οποία εμείς οι καλλιεργητές προσπαθούμε να διατηρήσουμε. Αρκετές οικογένειες στο Cricău προσπαθούν να συνεχίσουν την παράδοση, αλλά απαιτεί όλο και περισσότερη δουλειά και όλο και λιγότεροι άνθρωποι προσαρμόζονται σε αυτή τη δουλειά», λέγεται.

Αρχαία έθιμα και δεισιδαιμονίες που σχετίζονται με το μάζεμα των σταφυλιών

Για τους αμπελουργούς η 14η Σεπτεμβρίου, ημέρα της Ύψωσης του Τιμίου Σταυρού, είναι μια ημερομηνία που έχει ιδιαίτερη σημασία. Τότε είναι που οι αμπελουργοί ξεκινούν την περίοδο του τρύγου. Η Ημέρα του Σταυρού σηματοδοτεί την έναρξη της γιορτής που είναι γνωστή ως Cârstovul ή Ostrovul viilor, Viniţel ή Viniceriu, μια ευκαιρία χαράς για όλους τους κατοίκους των χωριών.

Σε πολλές αγροτικές περιοχές της χώρας, οι αμπελουργοί πιστεύουν ότι έχουν το δικαίωμα να δοκιμάσουν τον καρπό του αμπελιού μόνο αφού φέρουν τα πρώτα σταφύλια στην εκκλησία. Πάντα την ημέρα του Σταυρού, οι νηστεύοντες χωρικοί τρώνε γενικά καρυδόψιχα και καινούργια σταφύλια και μόνο το βράδυ, μετά τη δύση του ηλίου ή την επόμενη μέρα, αρχίζουν τις γιορτές.

Ακόμα κι αν δεν έχει πια το μέγεθος του παρελθόντος, το μάζεμα είναι ένα σημαντικό γεγονός στη ζωή του ρουμανικού χωριού, που συγκεντρώνει δεκάδες αμπελουργούς οπλισμένους με καλάθια, σακούλες και κάρα στους λόφους των αμπελιών. Το μάζεμα των σταφυλιών είναι πλέον μια δραστηριότητα που ασκούν οι αγρότες σύμφωνα με ορισμένα τοπικά έθιμα και δεισιδαιμονίες.

Σε μερικά χωριά, για να τιμήσουν τη μνήμη αυτών που πέθαναν, όσοι μαζεύονται για να μαζέψουν ραντίζουν το έδαφος με τις πρώτες σταγόνες μούστου και μοιράζονται τις νέες κανάτες με τον πρώτο χυμό σταφυλιού της χρονιάς. Μερικοί Ρουμάνοι αμπελουργοί έχουν τη συνήθεια να αφήνουν τα τελευταία τσαμπιά στο αμπέλι, αυτά είναι τα «σταφύλια του Θεού».

Σε άλλες αμπελοοινικές περιοχές, οι αγρότες δεν ξεκινούν τη συγκομιδή μέχρι να αφιερώσουν τον αμπελώνα και το μέρος όπου αποθηκεύονται τα βαρέλια κρασιού, νομίζοντας ότι έτσι το κρασί θα είναι καλύτερο. Οι πιστοί γενικά νηστεύουν μια εβδομάδα πριν από τη συγκομιδή. Μέχρι να χυθεί ο πρώτος κουβάς με μούστο στο βαρέλι, οι συλλέκτες χειροκροτούν δυνατά, για να βγει καλό το κρασί και μετά ζεσταίνουν τους καλεσμένους, μερικές φορές με βιολιτζήδες.

Μετά το τέλος του τρύγου, το βράδυ μαζεύονται οι οικογενειάρχες κοντά στα σπίτια, γύρω από τη φωτιά, μοιράζουν τα σταφύλια της ελεημοσύνης και ετοιμάζουν τον μούστο. Η ελεημοσύνη των σταφυλιών είναι μια προσφορά που προσελκύει επίσης πλούσιους καρπούς το επόμενο έτος.

Παλαιότερα οι γιορτές του τρύγου ξεκινούσαν νωρίτερα. Μόλις τελείωσε ο τρύγος, τα αμπέλια αντηχούσαν μέρα και νύχτα με κραυγές, πυροβολισμούς και τραγούδια για το βιολί. «Πολλές φωτιές άναψαν τους λόφους δείχνοντας στο σκοτάδι της νύχτας το μέρος όπου συγκεντρώθηκαν οι κύκλοι του κόμματος. Αργά, μόνο το πρωί προς τη μέρα, οι φωτιές έσβησαν, τα σκυλιά άρχισαν να ηρεμούν και κανείς δεν άκουγε πια την παγίδα , το cobza ή το βιολί», γράφει ο IC Teodorescu στη μελέτη «Our vineyards», που δημοσιεύτηκε το 1935.

Σύμφωνα με μια παλιά δεισιδαιμονία, όποιος μπαίνει στο αμπέλι με τσάπα την Παρασκευή θα υποστεί την οργή της φύσης και το αμπέλι θα λιθοβοληθεί και ο ιδιοκτήτης δεν θα μπορεί να απολαύσει τον καρπό του.

Λέγεται επίσης ότι τα σταφύλια που εμφανίζονται στα όνειρα είναι σημάδι δακρύων, κούρασης και θανάτου. Όποιος φάει σταφύλια πριν από την εορτή της Μεταμορφώσεως του Κυρίου «θα είναι καταραμένος». Με αφορμή την αλλαγή στο Πρόσωπο του Κυρίου, τα σταφύλια απελευθερώνονται, μετά τον αγιασμό του «κλουβιού των σταφυλιών» στην εκκλησία, ένας δίσκος γεμάτος σταφύλια.