Φωτογραφία – Εικόνες Profimedia

Η ένταξη στην Ευρωζώνη θεωρήθηκε ως μια θαυματουργή λύση σε όλα τα οικονομικά προβλήματα που είχε αντιμετωπίσει η χώρα μέχρι εκείνο το σημείο. Έτσι, κάθε τρόπος επίτευξης αυτού του στόχου, συμπεριλαμβανομένης της χειραγώγησης των οικονομικών στατιστικών, ήταν απολύτως δικαιολογημένος. Με χρέος άνω του 100% του ΑΕΠ και δημοσιονομικό έλλειμμα άνω του 3%, η Ελλάδα δεν θα είχε καμία πιθανότητα να ενταχθεί στην ευρωζώνη, γι’ αυτό, με την υποστήριξη της τράπεζας Goldman Sachs, έχει «μεταμφιεστεί» μέρος του εξωτερικού χρέους, ενώ το δημοσιονομικό έλλειμμα υποτιμήθηκε. Μόλις στην ευρωζώνη, ο δρόμος προς τη φθηνή χρηματοδότηση των παραδοσιακών δημοσιονομικών υπερβολών και της οικονομικής χαλάρωσης ήταν ανοιχτός.

Η στιγμή της αλήθειας ήρθε με την κρίση του 2008 όταν το κόστος χρηματοδότησης εκτινάχθηκε στα ύψη, καθιστώντας το εξωτερικό χρέος της Ελλάδας μη χρηματοδοτούμενο. Τα οικονομικά στατιστικά της Ελλάδας έχουν επανυπολογιστεί σωστά υπό εξωτερική πίεση, παρουσιάζοντας μια δεινή εικόνα. Το εξωτερικό χρέος έπρεπε να αναδιαρθρωθεί πλήρως. Έχει προταθεί πακέτο διεθνούς οικονομικής βοήθειας με μερική διαγραφή και αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, αλλά με την επιφύλαξη ενός προγράμματος οικονομικής αναδιάρθρωσης. Αυτό συνίστατο στη δραστική μείωση των δαπανών για έναν παγκόσμιο μη ισοσκελισμένο προϋπολογισμό λόγω του υπερμεγέθους κρατικού μηχανισμού και του χαμηλού ποσοστού είσπραξης. Περικόπηκαν οι συντάξεις και απολύθηκαν 25.000 δημόσιοι υπάλληλοι.

Η λαϊκή μανία στο αποκορύφωμά της δημιούργησε το κύμα που έφερε στην εξουσία ένα ακροαριστερό λαϊκιστικό κόμμα, τον Σύριζα. Αφού είχε εκλογική υποστήριξη περίπου 5% πριν την κρίση, ο επιθετικός πολιτικός λόγος εναντίον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Γερμανίας, του ΔΝΤ, οι υποσχέσεις για μη πληρωμή του εξωτερικού χρέους και η επανέναρξη των δημοσίων δαπανών ήταν όλα αυτά που ήθελε το ελληνικό εκλογικό σώμα. . Και ο Σύριζα ήρθε στην εξουσία και ο πρόεδρος του κόμματος, ένθερμος επικριτής όλων των προηγούμενων οικονομικών διευθετήσεων, διορίστηκε πρωθυπουργός. Ήρθε επιτέλους η ώρα να εφαρμόσει όλα τα μέτρα που είχε υποσχεθεί στην αντιπολίτευση.

Η αφερεγγυότητα και η έξοδος από την ευρωζώνη δεν ήταν πια φαντασία. Είχε έρθει η ώρα να «λυγίσουμε τους μυς» μπροστά σε Ευρωπαίους ηγέτες, κυρίαρχους και θεσμικούς πιστωτές, «εξωτερικούς εχθρούς που επιβουλεύονται την Ελλάδα». Και το δημοψήφισμα που διοργάνωσε ο Σύριζα για ένα νέο πρόγραμμα λιτότητας στήριξε πλήρως την εξεγερμένη πολιτική του Έλληνα πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα. (Τι έκπληξη…)

Η Ελλάδα, όμως, βρισκόταν στον γκρεμό. Ήταν ήδη η πρώτη ανεπτυγμένη χώρα που έχασε μια πληρωμή στο ΔΝΤ, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα περιόρισε τις γραμμές χρηματοδότησης στις ελληνικές τράπεζες, οι καταθέτες μπορούσαν να αποσύρουν μόνο περιορισμένα ποσά από τις τράπεζες. Η Ελλάδα βρισκόταν στο χείλος της οικονομικής κατάρρευσης και η λαϊκιστική ρητορική της αντιπολίτευσης δεν ταίριαζε πλέον με τη σκληρή οικονομική πραγματικότητα μιας χώρας στα πρόθυρα της χρεοκοπίας.

Σηματοδοτώντας την πλήρη ισχύ της πολιτικής υποκρισίας του Σύριζα, που οργάνωσε το δημοψήφισμα κατά των μεταρρυθμίσεων παρά το αίτημα των Ευρωπαίων ηγετών να μην το πράξουν, το κοινοβούλιο αποφάσισε λίγες μέρες αργότερα να αγνοήσει το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος και να συνεχίσει το πρόγραμμα λιτότητας. για την απόκτηση νέου οικονομικού φακέλου. Όλη η λαϊκίστικη ρητορική της αντιπολίτευσης και των πρώτων μηνών της κυβέρνησης δεν άξιζε πια τίποτα. Ο Σύριζα επέστρεψε με την ουρά ανάμεσα στα πόδια στην οικονομική αυστηρότητα.

Το 2008, η ρουμανική οικονομία «duduia» συνοδεύτηκε από την έκρηξη του εξωτερικού ελλείμματος, το αιώνιο πρόβλημα της Ρουμανίας. Η σταθερή οικονομική ανάπτυξη που είχε φτάσει το 9% έδωσε φτερά σε λαϊκιστικές πολιτικές που τονώθηκαν από την προσέγγιση των βουλευτικών εκλογών. Το δημοσιονομικό έλλειμμα είχε φτάσει στο 5,4%, μια πρωτοφανής τιμή, η κορύφωση, παρά τη σταθερή οικονομική ανάπτυξη. Οι προκυκλικές δημοσιονομικές πολιτικές προωθήθηκαν με το πεντάλ κάτω. Μόνο το 2007, οι συντάξεις είχαν αυξηθεί κατά 32%, και οι δαπάνες για μισθούς του προϋπολογισμού είχαν αυξηθεί από 6,3% του ΑΕΠ το 2006 σε 8,5% το 2008. Έπρεπε να προετοιμαστούμε για τις επόμενες βουλευτικές εκλογές…

Και μετά χτύπησε η κρίση, φέρνοντας την οικονομία σε αδιέξοδο, κατάρρευση των δημοσιονομικών εσόδων και ωθώντας το έλλειμμα του προϋπολογισμού στο απίθανο 9%. Αλλά αυτό που είχε δοθεί γενναιόδωρα (και ασυνείδητα) δεν μπορούσε να ληφθεί πίσω. Και καθώς κανείς δεν πίστευε κανέναν, οι γραμμές χρηματοδότησης του ελλείμματος μπλοκάρονταν, η Ρουμανία δεν είχε άλλη επιλογή από το να χτυπήσει την πόρτα της ΕΕ και του ΔΝΤ. Η οικονομική αυστηρότητα επέστρεφε και οι ανισορροπίες μεταξύ δημοσιονομικών δαπανών και εσόδων έπρεπε να εξαλειφθούν. Ακολούθησε κυβέρνηση θυσίας.

Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει καταπλήξει τον κόσμο των οικονομολόγων με τις φανταστικές νομισματικές πολιτικές που έχει εφαρμόσει. Σύμφωνα με τη δική του οικονομική θεωρία, τα υψηλά επιτόκια είναι η αιτία του υψηλού πληθωρισμού. Ως αποτέλεσμα, η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας έλαβε εντολή (ξεχάστε την ανεξαρτησία…) να μειώσει το επιτόκιο αναφοράς για να…μειώσει τον πληθωρισμό. Το επιτόκιο μειώθηκε σε μόλις δύο χρόνια από το 19% στο 8,5%. Την ίδια περίοδο, ο πληθωρισμός στην Τουρκία έφτασε στο 85%, υψηλό 24 ετών. Σε μόλις τρία χρόνια, η λίρα υποτιμήθηκε κατά 64% και, σύμφωνα με τους Financial Times, μόνο το 2023 η κεντρική τράπεζα ξόδεψε 23 δισεκατομμύρια δολάρια σε αποθεματικά για να στηρίξει τη λίρα παρά το αυξανόμενο εξωτερικό έλλειμμα. Οι εκλογές πλησίαζαν…

Τα δώρα της εκστρατείας επιδείνωσαν μόνο τα οικονομικά προβλήματα, αλλά διαβεβαίωσαν τον Πρόεδρο Ερντογάν για μια νίκη, αν και οριακή. Αλλά ακόμη και γι’ αυτόν, έχει καταστεί σαφές ότι η οικονομική κατάσταση της Τουρκίας δεν είναι βιώσιμη, γι’ αυτό φαίνεται να επιστρέφει στην οικονομική αυστηρότητα. Η προοπτική των ορθόδοξων οικονομικών πολιτικών αυτή τη φορά φαίνεται να υποδηλώνεται από τον διορισμό επαγγελματιών, και όχι απλώς υπάκουων δημοσίων υπαλλήλων, στις θέσεις του διοικητή της κεντρικής τράπεζας και του υπουργού Οικονομικών.

Σε μια άνευ προηγουμένου δήλωση, ο Ερντογάν συμφώνησε ότι «με βάση τον προβληματισμό του υπουργού Οικονομικών και Οικονομικών μας, δεχθήκαμε ότι θα ενεργήσει γρήγορα, άνετα με την κεντρική τράπεζα». Εάν πράγματι ο πρόεδρος δεν παρέμβει, η κεντρική τράπεζα θα πρέπει τουλάχιστον να διπλασιάσει γρήγορα το επιτόκιο για να ελέγξει τον πληθωρισμό και να σταματήσει τη φυγή κεφαλαίων από τη χώρα. Όμως η όλη διαδικασία σταθεροποίησης της τουρκικής οικονομίας παρεμποδίζεται από την έντονη δυσπιστία των επενδυτών απέναντι στις οικονομικές αποφάσεις του καθεστώτος Ερντογάν. Προς το παρόν, ωστόσο, η οικονομική αυστηρότητα φαίνεται να έχει αποκατασταθεί.

Ο λαϊκισμός είναι ένα πολύ ελκυστικό ναρκωτικό για πολιτικούς και ψηφοφόρους. Το πρόβλημα είναι ότι, όπως δεν μπορείτε να ζείτε ως άτομο ξοδεύοντας συνεχώς περισσότερα από όσα κερδίζετε, ούτε μπορείτε, ως κυβέρνηση, να εξασφαλίσετε ένα μεσοπρόθεσμο βιοτικό επίπεδο που δεν υποστηρίζει η οικονομία της χώρας. Η ηθική ή πολιτική δικαιολογία είναι δυστυχώς άσχετη ελλείψει δημιουργίας βιώσιμων οικονομικών πόρων. Η ζωή με χρέη θα σας οδηγήσει αναπόφευκτα σε αδιέξοδο, τόσο ως άτομο όσο και ως χώρα. Το τέλος των ψευδαισθήσεων και η επιστροφή στην οικονομική αυστηρότητα θα είναι αναπόφευκτη. Η μόνη αβεβαιότητα θα είναι αν η προσγείωση θα είναι μαλακή ή σκληρή.