Περπατώντας στην Ελλάδα, η σημαία της Ορθόδοξης Εκκλησίας εμφανίζεται βήμα-βήμα. Μαύρος δικέφαλος αετός σε κίτρινο φόντο με ξίφος, στέμμα και αχυρώνα ως μέρος βυζαντινού κειμήλιου. Αν δεις το εθνόσημο της ΑΕΚ Αθηνών, βλέπεις σχεδόν ακριβώς το ίδιο: σε ένα κίτρινο γήπεδο, ένας μαύρος δικέφαλος αετός του Βυζαντίου. Η σύνδεση δεν είναι τυχαία. Η ΑΕΚ είναι μια προσφυγική ομάδα από την Ελλάδα στην Κωνσταντινούπολη, με ιδιαίτερη πολιτιστική (ποδοσφαιρική) υπόσταση παρόμοια με αυτή του αδελφού της συλλόγου ΠΑΟΚ στη Θεσσαλονίκη, που εξακολουθεί να καθορίζει την ταυτότητά της μέχρι σήμερα.

ΘΥΜΟΥΝΤΑΙ ΚΑΙ ΜΟΥΡΙΖΟΥΝ

Τόσο η ΑΕΚ όσο και ο ΠΑΟΚ φέρουν στα ονόματα και τα οικόσημά τους τη μνήμη της μικρασιατικής καταστροφής – της φυγής των Ελλήνων που ζουν σε τουρκικά εδάφη. Είναι λοιπόν πολύ πρόχειρο ότι έχουμε να κάνουμε και με τα πολιτικά γεγονότα που οδήγησαν στη σύσταση των συλλόγων. Τα ονόματα των αποικιών χρησιμοποιούνται στην ελληνική εκδοχή τους λόγω ιστορικού πλαισίου, δίνοντας το επίσημο τουρκικό όνομά τους σε παρένθεση.

Το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου δεν έφερε ειρήνη σε Έλληνες και Τούρκους (αλλά και). Τον Μάιο του 1919, οι Έλληνες αποβιβάστηκαν στη Σμύρνη της Μικράς Ασίας (τώρα Σμύρνη, Τουρκία), επικαλούμενοι μια ρήτρα σε μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός με τους Τούρκους. Κατά τις δεκαετίες 1920 και 1921 οι Έλληνες εισχωρούσαν όλο και πιο βαθιά στην Ανατολία, αλλά στα τέλη του καλοκαιριού του 1922 κατέρρευσαν ολοκληρωτικά μέσα σε δύο εβδομάδες κάτω από τη μάστιγα του τουρκικού στρατού.

Με τον ελληνικό στρατό που επέστρεφε πολλοί Έλληνες κάτοικοι της Μικράς Ασίας τράπηκαν σε φυγή και μετά τον πόλεμο οι δύο χώρες συμφώνησαν να αλλάξουν τον πληθυσμό τους. Δεν βασιζόταν στην εθνικότητα, αλλά στη θρησκεία: Ορθόδοξοι από την Τουρκία έπρεπε να πάνε στην Ελλάδα, οι μουσουλμάνοι από την Ελλάδα έπρεπε να πάνε στην Τουρκία, παρόλο που μεταξύ των εμπλεκομένων ήταν Τούρκοι Ορθόδοξοι και Έλληνες Μουσουλμάνοι…

Ως αποτέλεσμα της μετεγκατάστασης που συνοδεύτηκε από πολλές κακουχίες και βάσανα, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Ασιάτες πρόσφυγες έφτασαν στην Ελλάδα. Η Αθήνα, ο Πειραιάς και η Θεσσαλονίκη μαζί δέχθηκαν περισσότερους από τριακόσιες χιλιάδες ανθρώπους και ο πληθυσμός των μικρών ελληνικών πόλεων (Καβάλα, Δράμα, Σέρρες, Ξάνθη) διπλασιάστηκε λόγω προσφύγων. Οι νεοφερμένοι άρχισαν αμέσως να οργανώνονται στις κοινότητές τους και οι αθλητικοί σύλλογοι ήταν ήδη από τους πρώτους συλλόγους που εμφανίστηκαν.

Υπήρχαν σύλλογοι που απλώς «πέρασαν τα σύνορα» και συνέχισαν τη δράση τους στην Ελλάδα. Τέτοιος είναι ο Πατινωμένος Πανιώνιος, που ιδρύθηκε αρχικά στη Σμύρνη (Σμύρνη) ως Ορφέας Σμύρνης. Ο Δημήτριος Ντάλλας, ο οποίος ήταν ο τελευταίος πρόεδρος του συλλόγου στη Σμύρνη και πρώτος στην Αθήνα, ταξίδεψε στους προσφυγικούς καταυλισμούς με τηλεβόα αναζητώντας μέλη του Πανιωνίου – και μέσα σε λίγες εβδομάδες η ομάδα λειτούργησε ξανά, τώρα στην ελληνική πρωτεύουσα. Παρόμοια είναι και η ιστορία του Απόλλωνα Σμύρνης.

Άλλοι σύλλογοι έχουν ήδη ιδρυθεί στην Ελλάδα από πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, μεταξύ των οποίων οι δύο πιο γνωστές ελληνικές ομάδες στην Κωνσταντινούπολη (Κωνσταντινούπολη), η ΑΕΚ στην Αθήνα και ο ΠΑΟΚ στη Θεσσαλονίκη. Και οι δύο σύλλογοι αναφέρονται στη χαμένη πατρίδα με το εθνόσημο και το χρώμα τους.

Τα ασπρόμαυρα χρώματα του ΠΑΟΚ παραπέμπουν στη θλίψη και την ελπίδα που νιώθει η μοίρα της Μικράς Ασίας και ο δικέφαλος βυζαντινός αετός στο οικόσημό του δεν έχει κυρίαρχο σύμβολο και επιπλέον διπλώνει τα φτερά του με ασυνήθιστο τρόπο. σηματοδοτώντας τη θλίψη. Θλίψη και ελπίδα εκφράζει και το ασπρόμαυρο της ΑΕΚ και ο αετός παραπέμπει στην Κωνσταντινούπολη. Η διάλυση των γραμμάτων Κ των δύο ομάδων είναι και η Κωνσταντινούπολη – στην περίπτωση της ΑΕΚ, η Αθλητική Ένωση Κωνσταντινουπόλεως, δηλαδή η Αθλητική Ένωση Κωνσταντινουπόλεως.

Εθνόσημο της ΑΕΚ (αριστερά) και του ΠΑΟΚ (δεξιά), βυζαντινός αετός στη μέση. Ο αετός του ΠΑΟΚ κλαίει με κλειστά φτερά, χωρίς τα σύμβολα του κυρίαρχου

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΠΟ ΕΝΑ ΣΥΛΛΟΓΟ

Λόγω του ρόλου της μεταξύ των αρχαίων Ελλήνων της Μικράς Ασίας, η ΑΕΚ, όπως και η Μπαρτσελόνα, ισχυρίζεται ότι είναι κάτι περισσότερο από σύλλογος – η ομάδα συμβολίζει μια ιδέα ή, όπως γράφει η ιστοσελίδα του συλλόγου, «αντιπροσωπεύει τις ανθρώπινες αξίες και τον πολιτισμό». .

“Το πιο σημαντικό [az értékeink közül]ότι η ΑΕΚ δεν είναι μόνο περήφανη για τα αθλητικά της επιτεύγματα. Η ιστορία του συλλόγου είναι μοναδική και τον ξεχωρίζει από άλλες ομάδες. Η ΑΕΚ είναι ο εκπρόσωπος της χαμένης πατρίδας και της Ελλάδας, που ασπάζεται περήφανα την καταγωγή της και κουβαλά μαζί της το σύμβολο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, τον δικέφαλο αετό που βλέπει ανατολή και δύση. » – γράφει η επίσημη ιστορία του συλλόγου.

Το 1924, οι ιδρυτές του συλλόγου συναντήθηκαν στη σοφίτα ενός καταστήματος αθλητικών ειδών και κατέθεσαν γραπτώς τις προθέσεις τους.

«Να συγκεντρωθούν όλοι οι αθλητές της Κωνσταντινούπολης, σπαρασσόμενοι σε Αθήνα και Πειραιά, για να συνεχίσουμε το έργο των αθλητικών σωματείων της Κωνσταντινούπολης και να διαδώσουμε το πνεύμα του αθλητισμού στους νέους για να είναι δυνατοί στο σώμα, θαρραλέοι στο πνεύμα. , ευγενούς χαρακτήρα και γεμίζουν το τα καθήκοντά τους. »

Ήδη στο ιδρυτικό της έγγραφο, η ΑΕΚ αυτοπροσδιοριζόταν ως λέσχη προσφύγων και, καθ’ όλη τη διάρκεια της ύπαρξής της, συνδέθηκε στενά με τους αρχαίους Έλληνες της Μικράς Ασίας, ιδιαίτερα με την Κωνσταντινούπολη – αν και τόσο μεγάλη και ευημερούσα που κέρδισε πιστούς από όλα τα κοινωνικά στρώματα σε όλη την Χώρα. Η απήχηση του συλλόγου ξεπέρασε τα σύνορα: ένας από τους καλύτερους Έλληνες μαχητές της εποχής, ο Κωνσταντινουπολίτης Νεγρεπόντης, που ξεκίνησε την καριέρα του στη Φενερμπαχτσέ, κατέφυγε στη Γαλλία μεταξύ 1923 και 1926, αλλά αφού έμαθε για τη δημιουργία της ΑΕΚ, ταξιδεύει στην Αθήνα. να είναι ο αγαπημένος και αρχηγός της ομάδας του συλλόγου.

«Τέτοιες μεταγραφές έδειξαν ότι οι νεοσύστατοι σύλλογοι έγιναν δεκτοί ως εκπρόσωποι των αθλητικών παραδόσεων της Κωνσταντινούπολης και υπήρχαν παίκτες που πίστευαν ότι αν δεν μπορούσαν πλέον να επιστρέψουν στη χαμένη τους πατρίδα, το καλύτερο που είχαν να κάνουν ήταν να πιστοποιηθούν για τέτοιο ομάδα.” – γράφει στη μελέτη του για τις λέσχες για τους Έλληνες πρόσφυγες Ψήφισε ο Αλέξανδρος Παυλίδης.

Μια εικόνα της ομάδας της ΑΕΚ από τη δεκαετία του 1920

ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΑΟ ΤΟΥ ΔΙΑ ΣΤΗ ΣΟΦΙΑ ΤΟΥ AJA

Οι σύλλογοι Ελλήνων που εγκατέλειψαν την Κωνσταντινούπολη και τη Μικρά Ασία δεν άργησαν να αναδείξουν τον ελληνικό αθλητισμό. Ένας από τους λόγους για αυτό ήταν η οργανωτική κουλτούρα που έφεραν μαζί τους – οι Έλληνες της Μικράς Ασίας ηγούνταν αθλητικών ενώσεων για δεκαετίες – από την άλλη, οδηγήθηκαν από την επιθυμία να αποδειχθούν σε ένα συχνά εχθρικό περιβάλλον. Οι προσφυγικές ομάδες ήταν πολύ συχνά «λήστεψαν» ή «απάτριδες» από ντόπιους που σκόρπισαν παρατσούκλια.

Ο σύλλογος στην αρχή ήταν κυριολεκτικά απάτριδα, καθώς δεν είχε δικό του αθλητικό γήπεδο – η ΑΕΚ έπαιξε τους πρώτους της αγώνες στο έδαφος δίπλα στο Ναό του Διός. Ο πρώτος πρόεδρος, ο Constantine Spanewood, αναζήτησε και έλαβε βοήθεια από το κράτος, το οποίο δώρισε γη στον σύλλογο που αρχικά θα είχε διατεθεί για να φιλοξενήσει πρόσφυγες. Ο χώρος ήταν στο προάστιο της Νέας Φιλαδέλφειας, έδρα της ΑΕΚ.

Τα τείχη της Κωνσταντινούπολης λειτουργούν ως πρότυπο για το νέο στάδιο (Πηγή: aek.gr)

Παρεμπιπτόντως, το όνομα Νέα Φιλαδέλφεια αναφέρεται και σε πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία – το όνομα της γειτονιάς ομοιοκαταληκτεί με την αρχαία Φιλαδέλφεια (τώρα Αλασεχίρ, Τουρκία). Οι πρόσφυγες συχνά ονόμαζαν το νέο τους περιβάλλον από την παλιά τους πόλη ή τον προστάτη της. Οι οπαδοί του συλλόγου είναι παραδοσιακά αριστερά – δεν είναι τυχαίο που οι ultras της ΑΕΚ γίνονται φίλοι με τη Λιβόρνο, τον Saint-Paul ή την Ολυμπιακή της Μασσαλίας – είναι επίσης μια ιστορική κληρονομιά, επειδή τα παιδιά της Ασίας παραδοσιακά χαρακτηρίζονται ως “κόκκινα” στην Ελλάδα.

Το ανεγερθέν Στάδιο της ΑΕΚ (Νέα Φιλαδέλφεια ή Στάδιο Νίκου Γκούμα) άντεξε μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 2000, αλλά ο πρόεδρος του συλλόγου Γιάννης Γρανίτας αποφάσισε να το κατεδαφίσει, λέγοντας ότι η εγκατάσταση ήταν πολύ παλιά και ξεπερασμένη και κατεστραμμένη κατά τον σεισμό της Αθήνας το 1999. Το νέο γήπεδο της ΑΕΚ που ονειρευόταν στη θέση του έχει γίνει τίποτα.

Λόγω των οικονομικών δυσκολιών του συλλόγου, της βαθιάς φυγής στην τρίτη κατηγορία και της κρίσης των Ελλήνων, δεν άξιζε να ονειρευόμαστε για λίγο, αλλά το χαμηλό σημείο επέστρεψε και το αφεντικό της ΑΕΚ Δημήτρης Μελισσανίδης αποφάσισε να ανοίξει ένα ολοκαίνουργιο γήπεδο. Καθώς ο χώρος της Νέας Φιλαδέλφειας έχει παραμείνει στην ιδιοκτησία της ΑΕΚ, θα κατασκευαστεί ένα νέο γήπεδο που θα αντικατοπτρίζει από κάθε άποψη την κληρονομιά και το παρελθόν του συλλόγου.

Το νέο στάδιο θα ονομαστεί Aja Sophia (Αγία Σοφία, Αγία Σοφία), σε αναφορά στον ιερότερο τόπο της Κωνσταντινούπολης από τους Ορθοδόξους. Στο στάδιο αναμένεται επίσης να στεγαστεί ένα μουσείο που παρουσιάζει τη ζωή των ελληνικών προσφυγικών οικισμών στη Μικρά Ασία. Η εμφάνιση της νέας αρένας είναι εμπνευσμένη από τα τείχη της Κωνσταντινούπολης και οι πύλες φέρουν το όνομά τους από ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας – εκτός από μία, καθώς οι ultras του συλλόγου μπορούν ακόμα να περάσουν από την πύλη 21, η οποία τους δίνει το όνομά τους.

Μπορούμε να πούμε ότι κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει τον σύλλογο ότι ξεχνά το παρελθόν και τις ρίζες του.

CHAMPIONSHIPS LEAGUE 2018–2019

ΠΛΕΪΟΦ
ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ
Πρώτο παιχνίδι
Τετάρτη 22 Αυγούστου
9 μμ.: MOL VIDI FC – ΑΕΚ Αθηνών (Ελλάδα)
ρεβάνς
Τρίτη 28 Αυγούστου
9 μμ.: ΑΕΚ Αθηνών (Ελλάδα) – MOL VIDI FC