Η Ελλάδα έχει ανακάμψει από την οικονομική κρίση. Οι οίκοι αξιολόγησης λένε ότι η χώρα αξίζει για άλλη μια φορά να επενδύσει κανείς. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα επαινεί επίσης την ελληνική οικονομία. Αλλά οι καταναλωτές υποφέρουν από υψηλές τιμές.

«Με τα χρήματα που ξοδεύω σήμερα στο σούπερ μάρκετ για να ταΐσω την οικογένειά μου για τρεις μέρες, πέρυσι μπόρεσα να αγοράσω αρκετά για μια ολόκληρη εβδομάδα», λέει φανερά αναστατωμένη η Άννα Πετροπούλου.

Κάθε επίσκεψη στο σούπερ μάρκετ φέρνει μια νέα δυσάρεστη έκπληξη για αυτή την 49χρονη Ελληνίδα μητέρα τριών παιδιών. Αυτή και ο σύζυγός της κερδίζουν σχετικά καλά με τα ελληνικά πρότυπα και έχουν ένα σπίτι. Καθώς όμως τα τρόφιμα και τα καύσιμα έχουν γίνει πολύ πιο ακριβά, η οικογένεια αναγκάζεται πλέον να εξοικονομήσει όσο το δυνατόν περισσότερα. Λες και επέστρεψε η κρίση του 2010, λέει.

Ένα πακέτο καφέ (500 γρ.) κοστίζει τουλάχιστον δύο ευρώ περισσότερο από ένα χρόνο πριν, το γάλα και το γιαούρτι είναι πάνω από 50% πιο ακριβά, τα περισσότερα είδη ψωμιού είναι 30% ακριβότερα και τα αυγά 28% ακριβότερα.

Ακόμη και η φέτα, το ελληνικό τυρί, κοστίζει πλέον πάνω από 12 ευρώ το κιλό, έναντι τριών με τεσσάρων ευρώ πάνω από έξι μήνες πριν. «Στην πραγματικότητα νιώθω φτωχή στο σούπερ μάρκετ», λέει η Πετροπούλου.

Πιστεύει ότι ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κάνει καλή δουλειά, αλλά όταν ακούει τα συνθήματά του για την επιτυχία της Ελλάδας στην τηλεόραση, θυμώνει. «Ίσως ζω σε άλλη χώρα, ποιος ξέρει», προσθέτει η γυναίκα.

“Χωρίς αμφιβολία μια ιστορία επιτυχίας”

Ο Μητσοτάκης, από την πλευρά του, είναι πεπεισμένος για την οικονομική επιτυχία της χώρας του: «Η Ελλάδα είναι σήμερα μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες στην Ευρώπη, με υψηλό επίπεδο απασχόλησης, με μειωμένες ανισότητες και με βελτίωση στα δημόσια οικονομικά», είπε στην Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ στη συνεδρίαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) στην Αθήνα την περασμένη εβδομάδα (26 Οκτωβρίου).

«Η παραμονή μας στην ευρωζώνη δεν ήταν εύκολη, αλλά η Ελλάδα είναι αναμφίβολα μια ιστορία επιτυχίας», είπε ο Μητσοτάκης.

Αυτό το success story δεν ζεσταίνει πολύ την Άννα Πετροπούλου. Περίμενε για πάντα μια αύξηση και όταν τελικά έβγαλε λίγα περισσότερα χρήματα, τα χρήματα κονιοποιήθηκαν από τον τεράστιο πληθωρισμό.

Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας ΕΛΣΤΑΤ, τον Σεπτέμβριο φέτος ο πληθωρισμός των τροφίμων ήταν 9,4%. Και σύμφωνα με τη Eurostat, ο πληθωρισμός στην Ελλάδα αυξήθηκε κατά 3,9% τον Οκτώβριο του 2023, περισσότερο από ό,τι στην ευρωζώνη συνολικά.

Φαύλος κύκλος στην αγορά

Για την Κατερίνα Κεφαλά, ανύπαντρη δασκάλα, τα ψώνια έχουν γίνει εφιάλτης: «Αγόραζα λαχανικά και φρούτα στην εβδομαδιαία αγορά γιατί εκεί είναι φθηνότερα και η ποιότητα είναι καλή. Αλλά τώρα οι τιμές είναι πολυτέλεια ακόμα και στην αγορά», παραπονιέται.

Κατά ειρωνικό τρόπο, ο ελληνικός όρος για αυτήν την εβδομαδιαία έκθεση είναι «Λαϊκή», που κυριολεκτικά σημαίνει «για το λαό».

Τα στατιστικά αποδεικνύουν ότι η Κατερίνα έχει δίκιο. Τον Σεπτέμβριο του 2023, ο πληθωρισμός στα λαχανικά ήταν 17,7% και στα φρούτα 13,9%.

Η Κεφάλα κερδίζει κάτι λιγότερο από 1.100 ευρώ το μήνα και δεν μπορεί να περιμένει αύξηση σύντομα. Επομένως, τα χρήματα δεν είναι αρκετά.

Από την άλλη διαμαρτύρονται και οι έμποροι. Το καλοκαίρι ήταν πολύ ζεστό και τον Σεπτέμβριο, η μισή χώρα ήταν κάτω από το νερό λόγω των έντονων βροχοπτώσεων. Αυτά τα καιρικά φαινόμενα επηρέασαν τόσο την ποιότητα όσο και την ποσότητα της συγκομιδής, πολλά είδη λαχανικών και φρούτων έγιναν πιο ακριβά και οι τιμές εκτοξεύτηκαν στα ύψη.

Επιπλέον, η τιμή της βενζίνης ήταν υψηλή, ξεπερνώντας τα δύο ευρώ το λίτρο. Οι πελάτες δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά τις υψηλές τιμές και αγοράζουν όλο και λιγότερο. Με τη σειρά τους, οι έμποροι δεν έχουν την πολυτέλεια να αυξήσουν περαιτέρω τις τιμές και να δουν τα κέρδη τους να διαβρώνονται σοβαρά. Αυτός είναι λοιπόν ένας φαύλος κύκλος.

Αυξάνονται τα έσοδα στα σούπερ μάρκετ

Από την άλλη πλευρά, παρόλο που οι πελάτες στρέφονται όλο και περισσότερο σε φθηνότερες μάρκες, οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ βλέπουν τα έσοδα να αυξάνονται.

Η Κατερίνα Κεφαλά είναι συνεχώς σε επιφυλακή για κάθε είδους ειδικές προσφορές. Πολύ συχνά, βρίσκει ακόμη και αυτά τα προϊόντα «χαμηλού κόστους» πολύ ακριβά ή πολύ κακής ποιότητας. «Παλιότερα, δεν είχα οργανωτικές δεξιότητες, αλλά τώρα πρέπει να σχεδιάσω τα πάντα προσεκτικά», λέει.

Στο μεταξύ, η Ελληνίδα κατάφερε να οργανώσει τα ψώνια της με τέτοιο τρόπο ώστε να μην χρειάζεται να αγοράσει καινούργια προϊόντα πλυντηρίου και συντήρησης και ελαιόλαδο σε έναν μήνα, κατάσταση που θα αποσταθεροποιούσε τον προϋπολογισμό της.

Ελαιόλαδο, προϊόν πολυτελείας

Η χειρότερη τάση τιμών είναι το ελαιόλαδο, βασικό προϊόν στην Ελλάδα, που προστίθεται σχεδόν σε κάθε πιάτο.

Εδώ και αρκετούς μήνες, το ελαιόλαδο έχει γίνει προϊόν πολυτελείας και οι τιμές αυξάνονται από εβδομάδα σε εβδομάδα. Το μέσο λίτρο ελαιολάδου, που κόστιζε 4,80 ευρώ έναν χρόνο πριν, είναι πλέον διαθέσιμο στα 10,60 ευρώ ή και στα 11,60 ευρώ ανάλογα με τα σούπερ μάρκετ.

Σημειώστε ότι πρόκειται για ελαιόλαδο από τη συγκομιδή 2022, και όχι από φέτος, που υποτίθεται ότι είναι αδύναμο από αυτή την άποψη. Ως αποτέλεσμα, αναμένονται περαιτέρω αυξήσεις τιμών, έως και 15 ευρώ το λίτρο για το ελαιόλαδο. Στην Ελλάδα, ένα μέσο τετραμελές νοικοκυριό καταναλώνει 60 λίτρα ελαιόλαδο ετησίως.

“Καλάθι καταναλωτή”

Δεν είναι λοιπόν περίεργο που, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, το κύριο μέλημα του ελληνικού πληθυσμού είναι η άνοδος των τιμών.

Σχεδόν εννέα στους δέκα ερωτηθέντες στην τελευταία μελέτη που διεξήχθη από το ινστιτούτο δημοσκοπήσεων Pulse (31 Οκτωβρίου 2023) λένε ότι ανησυχούν «πολύ» (63%) και «κάπως» (23%) για το υψηλό κόστος ζωής .

Όταν ρωτήθηκαν ποια κατηγορία οικογενειακών εξόδων τους ανησυχούσε περισσότερο, σχεδόν οι μισοί Έλληνες ανέφεραν φαγητό.

Η ελληνική κυβέρνηση γνωρίζει αυτή την ανησυχία, την οποία προσπαθεί να αντιμετωπίσει εδώ και περίπου ένα χρόνο, αλλά με μέτρια επιτυχία, όπως φαίνεται από τον τρέχοντα ρυθμό πληθωρισμού.

Για να βοηθήσει τους καταναλωτές, η Εκτελεστική Επιτροπή εισήγαγε ένα «καλάθι κατανάλωσης» πριν από ένα χρόνο. Περιέχει μια λίστα με βασικά προϊόντα όπως ρύζι, γάλα, γιαούρτι, μακαρόνια, λαχανικά, αλεύρι, χαρτί υγείας, σαπούνι κ.λπ.

Η λίστα με τα 51 προϊόντα αποστέλλεται σε κάθε σούπερ μάρκετ από το υπουργείο Οικονομίας. Τα καταστήματα πρέπει να αναφέρουν τη χαμηλότερη τιμή για καθένα από αυτά τα προϊόντα και να την επισημαίνουν ευδιάκριτα για τους καταναλωτές.

Το μέτρο είναι υποχρεωτικό για όλες τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ με τζίρο άνω των 90 εκατ. ευρώ, ενώ για τους υπόλοιπους εμπόρους είναι προαιρετικό.

Χακί Μπαλί