– Συγχαρητήρια για το βραβείο Fraknó Vilmos! Αυτή η αναγνώριση ισχύει επίσης για τις δραστηριότητες των εκπαιδευτικών και των ερευνητών. Με τι ασχολείσαι τελευταία;

– Ωστόσο, το βραβείο σχετίζεται κυρίως με τη δουλειά μου στην Ουγγαρία στο Sapientia College of Monastic Theology. Ωστόσο, δεν είμαι πλέον πρύτανης του ιδρύματος

Συνεχίζω να διδάσκω θεολογία στην Ιερουσαλήμ, όπου κατά κάποιον τρόπο παραμένει κανείς πάντα ερευνητής, μαθητής, γιατί ο κόσμος των Αγίων Τόπων είναι μια ανεξάντλητη πολιτιστική, θρησκευτική, κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα.

Και για τι δουλεύω; Ασχολούμαι κυρίως με θέματα ιστορίας παραγγελιών. Δεν θα μπορούσα να αναφέρω ένα θεαματικό έργο, αλλά πρόσφατα δημοσίευσα μια μελέτη για την ιστορία του μοναστηριού όπου ζω, στο όρος Σιών, δίπλα στην αίθουσα του Μυστικού Δείπνου (Cenaculum). Αυτό το μέρος ήταν το κέντρο των Φραγκισκανών από το 1342 μέχρι την εδραίωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι μοναχοί ενοχλήθηκαν το 1552, και από τότε οι Φραγκισκανοί πάντα ήθελαν να επιστρέψουν εδώ. Στη δεκαετία του 1930, αγοράστηκε γη με λίγα παλιά σπίτια, μόλις πενήντα μέτρα από το Cenakulum. Τα κτίρια έχουν γίνει άνετα, μένουμε εκεί.

– Το 2015-2016 ήταν επισκέπτης στη Φραγκισκανική Cusztódia του Szentföld. Σε λίγες μέρες θα αναχωρήσει για την Ιερουσαλήμ. Ποια είναι η σχέση σας με την κοινότητα των Φραγκισκανών εκεί;

– Η θητεία μου ως Επισκέπτης, η επίσημη σχέση έληξε τον Οκτώβριο του 2016. Νιώθοντας την ευθύνη του τάγματος των Φραγκισκανών για τους Αγίους Τόπους, έκανα αίτηση να υπηρετήσω εκεί τον Μάιο του 2020 και έγινα μέλος της κοινότητας. Κάνω τις εργασίες που μου έχουν ανατεθεί. Παίρνω μέρος στη θεολογική διδασκαλία και στην υποδοχή προσκυνητών. Το τελευταίο δυστυχώς βρίσκεται σε παύση αυτή τη στιγμή.

– Πόσα μέλη έχετε στην κοινότητα κηδεμόνων;

– Το σύνολο του φύλακα είναι διακόσια εβδομήντα άτομα, εκ των οποίων τα εκατόν πενήντα είναι στους Αγίους Τόπους.

“Πόσο καιρό είναι η παρούσα υπηρεσία σας;” »

«Μια θητεία παρόμοια με τη δική μου είναι συνήθως τέσσερα χρόνια, αλλά μπορεί να είναι μεγαλύτερη αν το απαιτεί η δουλειά.

– Βρίσκεται πολύ καιρό στους Αγίους Τόπους και έμαθε πολλά για τον κόσμο του «πέμπτου ευαγγελίου». Τι θα σας πιάσει σε αυτόν τον ιερό τόπο με τα χρόνια;

– Ο τόπος του Ευαγγελίου, η ιστορία του Ευαγγελίου, που διαβάζουμε και ακούμε να διαβάζεται στη Λειτουργία κάθε μέρα, εβδομάδα με την εβδομάδα, μπορεί να προσδιοριστεί με γεωγραφική έννοια. Το να ζεις σε αυτό το μέρος είναι ένα εξαιρετικό δώρο.

Ωστόσο, η κατανόηση του λόγου του ευαγγελίου ξεκινά πάντα με το να τοποθετηθεί κανείς τη στιγμή που ειπώθηκε. Για να γίνει αυτό, πρέπει κανείς να γνωρίζει τη γεωγραφία και την ιστορία του τόπου, καθώς και την εβραϊκή θρησκευτική αντίληψη της εποχής, επειδή οι περισσότερες συζητήσεις γύρω από τον Ιησού εκρήγνυνται σε ερωτήματα που σχετίζονται με την εβραϊκή θρησκεία.

Θα πρόσθετα επίσης ότι η ζωή στους Αγίους Τόπους δεν είναι απλώς νοσταλγία για μια ιστορία δύο χιλιάδων χρόνων, γιατί αυτή η ιστορία των δύο χιλιάδων ετών έχει τα βάρη της, τις παραξενιές της, τις συνέπειές της.

Και η κατανόηση της ιστορίας των Αγίων Τόπων σημαίνει ανανέωση της γνώσης μας για την ευρωπαϊκή ιστορία. Είμαστε επίσης πιο ανατολικά από την Κωνσταντινούπολη, αλλά αυτό που συνέβη εδώ είναι μέρος της ευρωπαϊκής ιστορίας. Αυτό ήταν που ώθησε τους Φραγκισκανούς να ιδρύσουν ένα χριστιανικό μουσείο στην παλιά πόλη, στο κέντρο τους.

– Τι δείχνει αυτό το μουσείο;

– Ουσιαστικά Φραγκισκανική παρουσία, αλλά γενικά καθολική και χριστιανική στους Αγίους Τόπους.

Το ουγγρικό κράτος στήριξε επίσης αυτό το έργο. Τον Νοέμβριο του 2019, οι θεματοφύλακες του Szententány επισκέφτηκαν την Ουγγαρία και συζήτησαν επίσης αυτό. Χρειαζόταν κρατική βοήθεια για να επιτραπεί η συνέχιση της κατασκευής κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

– Ο Ιησούς αποκαλύπτει στη Σαμαρείτιδα ότι «οι αληθινοί λάτρεις λατρεύουν τον Πατέρα εν πνεύματι και αληθεία». Ωστόσο, είναι αναμφισβήτητο ότι οι Άγιοι Τόποι, οι τόποι του Ευαγγελίου, έχουν μεγάλη επιρροή στους πιστούς που τους επισκέπτονται.

– Αυτές οι λέξεις είναι «εν πνεύματι και εν αληθεία», προφέρονται σε συγκεκριμένο μέρος. Στην πόλη Nablus, στο πηγάδι του Jacob, που σήμερα είναι τόπος προσκυνήματος στην κρύπτη μιας ελληνορθόδοξης εκκλησίας. Εξ ου και η δύναμη του τόπου. Στη χριστιανική θεώρηση της θρησκείας, όμως, η θεία παρουσία δεν συνδέεται με τον τόπο ή τον χρόνο, φτάνει στους Χριστιανούς παντού, είτε στη λειτουργία είτε στην προσευχή. Το προσκύνημα στους Αγίους Τόπους δεν είναι υποχρεωτικό, αλλά φέρει αξία και πνευματικό πλούτο. Η κατάσταση είναι διαφορετική στην περίπτωση του Ισλάμ ή της εβραϊκής θρησκείας.

– Πώς θα περιγράφατε την κατάσταση των Χριστιανών στη θρησκευτική πολυμορφία των Αγίων Τόπων;

– Από τα εννιάμισι εκατομμύρια κατοίκους του Κράτους του Ισραήλ, περίπου επτά εκατομμύρια είναι Εβραίοι, το δύο τοις εκατό είναι Χριστιανοί, και εκτός από αυτούς, δύο εκατομμύρια Άραβες εξακολουθούν να ζουν εδώ. Στο Ισραήλ, ο Χριστιανισμός είναι στη φανταστική λίστα των θρησκειών, αλλά είναι αμελητέος, όχι κυρίαρχος. Ο ρόλος του στη διαμόρφωση της εικόνας του κράτους είναι ασήμαντος. Στα παλαιστινιακά εδάφη και στο μουσουλμανικό περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, ο αριθμός των Χριστιανών είναι ακόμη μικρότερος, σε λιγότερο από ένα τοις εκατό.

Αν κάποιος επισκεφτεί τις χριστιανικές και ευαγγελικές τοποθεσίες των Αγίων Τόπων με μια καθολική ομάδα σε ένα προσκύνημα διάρκειας μιας εβδομάδας, μπορεί να παρασυρθεί στην ψευδαίσθηση ότι αυτό είναι επίσης ένα χριστιανικό μέρος. Αλλά αν κάποιος ζει εκεί, ειδικά τώρα, σε μια κατάσταση επιδημίας όπου δεν υπάρχουν προσκυνητές, χριστιανικές ομάδες, μπορείτε να δείτε τη ρεαλιστική εικόνα. Μπορούμε να χαρούμε και να εκτιμήσουμε ότι το Ισραήλ σέβεται τη λειτουργία των θρησκευτικών κοινοτήτων. Παρόλο που μπορεί να υπάρχουν διοικητικά εμπόδια ή δυσκολίες, είναι ακόμα καλύτερο από το να υπάρχει ένα μουσουλμανικό κράτος στους Αγίους Τόπους.

– Γνωρίζοντας την κατάσταση εκεί, ποιο κίνητρο έθεσε στον εαυτό του για να υπηρετήσει στους Αγίους Τόπους στην κοινότητα του Θεματοφύλακα;?

«Το κίνητρό μου ήταν αυτό του τάγματος των Φραγκισκανών».

Άλλωστε, η ευθύνη των Αγίων Τόπων είναι απόφαση της τάξης και θέλω να βάλω τη δέσμευσή μου στο τραπέζι σε αυτόν τον τομέα.

Παρεμπιπτόντως, μόλις τα τελευταία εκατόν πενήντα χρόνια δόθηκε η ευκαιρία να έρθει κάποιος απευθείας υπό την κηδεμονία των Αγίων Τόπων και να είναι Φραγκισκανός εκεί. Οι Φραγκισκανοί που υπηρετούν στους Αγίους Τόπους έχουν εγκαταλείψει τον υπόλοιπο κόσμο για αρκετό καιρό από την αρχή. Ο Guardian έχει τώρα τη δική του εκπαίδευση, αλλά το πενήντα τοις εκατό των μελών του είναι ακόμα από άλλες επαρχίες, όπως και εγώ.

– Τι μάθημα διδάσκετε στο Franciscan Studium Theologicum στην Ιερουσαλήμ;

– Διδάσκω δογματική στη βασική θεολογική εκπαίδευση.

– Οργανωτικά σε τι ανήκει αυτό το ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα;

– Σχηματίζει σχολή με βιβλικό ινστιτούτο σε άλλο σημείο της παλιάς πόλης (όπου μπορεί κανείς να πάρει ακόμη και διδακτορικό στη βιβλική αρχαιολογία). Η σχολή, μαζί με τις άλλες ρωμαϊκές σχολές, αποτελούν το Ποντιφικό Φραγκισκανικό Πανεπιστήμιο Antonianum (Pontificia Università Antonianum). Εδώ, διδάσκω προπτυχιακή θεολογία.

– Ανέφερε την αρχαιολογία. Ποιες σημαντικές βιβλικές εξερευνήσεις βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη στην Ιερουσαλήμ ή γύρω από αυτήν που μπορεί να είναι καινούργια για τους εγχώριους αναγνώστες;

«Η πιο συναρπαστική έρευνα για μένα αυτή τη στιγμή είναι στο νότιο τμήμα της παλιάς πόλης. Η πόλη του Δαβίδ εκτεινόταν νότια από το τζαμί Al-Aqsa κάτω από την κοιλάδα μέχρι τη λίμνη Siloam. Σε αυτόν τον χώρο, κάτω από τα σπίτια, γίνονται έρευνες. Για παράδειγμα, η οδός από την οποία οι προσκυνητές ανέβαιναν από τη λίμνη Σιλωάμ στο ναό αυτή τη στιγμή έχει επίσης ανασκαφεί. Σύμφωνα με αρκετούς αρχαιολόγους, στην περιοχή αυτή βρίσκεται και ο πραγματικός τάφος του Δαβίδ. (Αυτό που σήμερα λατρεύεται με αυτό το όνομα είναι ένα μεσαιωνικό μνημείο που περιβάλλεται από χάρη.) Αυτός ο δρόμος είναι επίσης σημαντικός για εμάς γιατί ήταν στην εποχή του Ιησού που οι προσκυνητές μπορούσαν να έχουν πρόσβαση στο ναό, επομένως ανήκει στην πραγματικότητα του Ευαγγελίου.

Μια άλλη ενδιαφέρουσα εξερεύνηση βρίσκεται σε εξέλιξη μετά από μια προηγούμενη κατάσταση σύγκρουσης. Το 1999 χτίστηκε ένα υπόγειο τζαμί από την αίθουσα του Σολομώντα κάτω από την πλατεία της εκκλησίας. Μια μπουλντόζα αφαίρεσε ή τετρακόσια φορτηγά χώμα και τα συντρίμμια κονιοποιήθηκαν στην άνω κοιλάδα Kidron. Το 2005, Εβραίοι αρχαιολόγοι οργάνωσαν μια έρευνα για αυτό το σωρό από συντρίμμια. Με ένα ντους χεριών, συνθλίβουν τη λάσπη και τη σκόνη από τα συντρίμμια και ψάχνουν τι βρίσκουν. Σε αυτήν την ανασκαφή μπορούν να συμμετάσχουν για μία ή δύο ώρες και εθελοντές, με επικεφαλής έναν αρχαιολόγο. Ένας από τους Φραγκισκανούς μοναχούς και εγώ αναλάβαμε αυτό το έργο τον περασμένο Δεκέμβριο και βρήκαμε επίσης μερικά μικροαντικείμενα, ρωμαϊκά πλακάκια, ψηφιδωτά, υπολείμματα ζωγραφισμένου σοβά κ.λπ.

Αυτή η έρευνα είναι επίσης σημαντική επειδή τα τελευταία τριάντα χρόνια υπήρξε μια ευρέως διαδεδομένη μουσουλμανική υπόθεση ότι ο ναός του Σολομώντα δεν ήταν εκεί που βρίσκεται ο σημερινός χώρος του ναού. Κάνοντας αυτό, επιτίθενται όχι μόνο στην εβραϊκή κοινότητα αλλά και στο ευαγγέλιο, γι’ αυτό και διαμαρτυρόμαστε για αυτήν την πρόταση εκ μέρους των Χριστιανών. Με το κοσκίνισμα και την ανασκαφή του αναφερόμενου υλικού, μπορεί να βγουν στην επιφάνεια και παλιά νομίσματα και εκτυπωτές σφραγίδων, κάτι που μπορεί να είναι αντεπιχείρημα σε αυτήν την αβάσιμη υπόθεση.

– Κατά την απονομή του βραβείου Vilmos Fraknó, αναφέρθηκε ότι είχε βοηθήσει την ουγγρική κυβέρνηση στην αποστολή της να υποστηρίξει τους διωκόμενους χριστιανούς με τις προτάσεις και τις ιδέες του. Θα θέλατε να αναφέρετε μια ειδική περίπτωση;

– Στις 13 Νοεμβρίου 2019, ο αναπληρωτής πρωθυπουργός Zsolt Semjén δέχθηκε τον Francesco Patton, Θεματοφύλακα της Φραγκισκανικής Επιμέλειας του Szentföld, κατά την επίσκεψή του στην Ουγγαρία. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, ο Zsolt Semjén τόνισε ότι η Ουγγαρία βοηθά στη δημιουργία ενός σχολικού και ενοριακού συγκροτήματος στην Kana της Γαλιλαίας και μιας έκθεσης σχετικά με τις χριστιανικές πτυχές των Αγίων Τόπων στην Παλιά Πόλη της Ιερουσαλήμ. Η προετοιμασία γι’ αυτό προτάθηκε κατά την τελετή απονομής.

– Πώς βλέπετε την κατάσταση του χριστιανισμού στον κόσμο από τους Αγίους Τόπους;

«Δίδαξα θεολογία σε μια ομάδα τριάντα δύο ατόμων, τέσσερα από την Ευρώπη και δεκαέξι από την Αφρική.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι ο Χριστιανισμός δεν έχει ευρωπαϊκό μέλλον. Πρέπει λοιπόν να σταματήσουμε να βουρκώνουμε και πρέπει να βοηθήσουμε τις τοπικές εκκλησίες -Μοζαμβίκη, Κονγκό, Βιετνάμ, Φιλιππίνες- με αδελφικό τρόπο, όχι μόνο με δωρεές, αλλά και με εργασία και τεχνογνωσία. Ο Χριστιανισμός δεν μειώνεται σε απόλυτους αριθμούς, αλλά αναπτύσσεται αλλού από αυτό που έχουμε συνηθίσει.

Συγγραφέας: László Körössy

Φωτογραφία: Attila Lambert (πορτραίτο φωτογραφίες); Tamás Thaler (απονομή βραβείων)

Ουγγρικό ταχυδρομείο

Μια έντυπη έκδοση της συνέντευξης εμφανίστηκε στο τεύχος 13 Φεβρουαρίου 2022 του The New Man.