Όλοι γνωρίζουν ότι ο θάνατος της Κλεοπάτρας προκλήθηκε από το δάγκωμα μιας αιγυπτιακής κόμπρας. Αλλά αυτές οι πληροφορίες προέρχονται από μια παρεξήγηση, η οποία στη συνέχεια διαιωνίστηκε στη λαϊκή κουλτούρα. Ας μάθουμε όμως πρώτα ποια ήταν η Κλεοπάτρα…

Η Κλεοπάτρα ήταν η τελευταία ηγεμόνας της Αιγύπτου από τη δυναστεία των Πτολεμαίων, που ιδρύθηκε πριν από 3 αιώνες από τον Πτολεμαίο Λεγίδη, έναν υπολοχαγό του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η καταγωγή του λοιπόν ήταν ελληνική. Η Κλεοπάτρα για την οποία μιλάμε είναι η 7η βασίλισσα αυτού του ονόματος.

Μετά τη δολοφονία του Ιουλίου Καίσαρα, η Κλεοπάτρα συμμαχεί με τον Marc Antoine. Εκτός από το ειδύλλιό τους, οι δυο τους έλεγχαν μαζί την Αίγυπτο για 4 χρόνια μέχρι το 31 π.Χ., όταν ο αιγυπτιακός στόλος καταστράφηκε στη μάχη του Ακτίου στις ελληνικές ακτές από τον Οκταβιανό, τον μελλοντικό αυτοκράτορα Αύγουστο της «Ρουμανικής Αυτοκρατορίας». Οι δυο τους κατάφεραν να καταφύγουν στην Αίγυπτο, αλλά τον Αύγουστο του 30 π.Χ. Ο Οκταβιανός τους προλαβαίνει. Ο Μαρκ Αντουάν κρύβεται, ενώ η Κλεοπάτρα κλείνεται στο παλάτι της. Από αυτή τη στιγμή αρχίζει ο θρύλος.

Σύμφωνα με τον Πλούταρχο και τον Δίο Κάσιο, η επιβίωση της Κλεοπάτρας ήταν πρόβλημα για τον Οκταβιανό. Ταυτόχρονα, η δολοφονία μιας βασίλισσας, η οποία ήταν επίσης εξαιρετικά δημοφιλής στη Ρώμη, δεν ήταν επιλογή για έναν μελλοντικό αυτοκράτορα.

Το πρώτο μυστήριο είναι ποιος έστειλε στον Mark Antony το σημείωμα που του έλεγε ότι η βασίλισσα είχε αυτοκτονήσει και τον παρότρυνε να κάνει το ίδιο. Είναι βέβαιο ότι ήταν ένας από τους υπηρέτες της Κλεοπάτρας, αλλά αυτό ήταν απάτη του Οκταβιανού ή αυτό ήταν το μήνυμα της ίδιας της Κλεοπάτρας; Εξετάζεται μια προδοσία από τη βασίλισσα, καθώς υπάρχουν αφηγήσεις για διαπραγματεύσεις μεταξύ αυτής και του Οκταβιανού, στις οποίες προσφέρθηκε να παραμείνει ηγεμόνας της Αιγύπτου με αντάλλαγμα τον θάνατο του Μάρκου Αντώνιου. Ανεξάρτητα από το ποιος ήταν ο αποστολέας, το μήνυμα εξυπηρετούσε τον σκοπό του και ο Αντώνιος αυτοκτονεί.

Μόνο που ο Οκταβιανός δεν επρόκειτο να αφήσει την Κλεοπάτρα στο θρόνο. Διέδιδε τη φήμη ότι θα την καβαλούσε αλυσοδεμένη στους δρόμους της Ρώμης πίσω από το θριαμβευτικό άρμα του. Ο Πλούταρχος και ο Δίο Κάσσιος μας λένε ότι ο Οκταβιανός σκέφτηκε πράγματι να κάνει πράξη την ιδέα του, αλλά θυμήθηκε ότι ο Ιούλιος Καίσαρας είχε κάνει το ίδιο με την αδελφή της Κλεοπάτρας και το πλήθος, συγκινημένο από τα βάσανα της γυναίκας, αποδοκίμασε τον μεγάλο στρατηγό. Δεν είναι σαφές εάν η φήμη ξεκίνησε επίτηδες ή αν ήταν απλώς μια σύμπτωση. Είναι βέβαιο ότι η ιδέα να γίνει τρόπαιο των Ρωμαίων ώθησε τη βασίλισσα της Αιγύπτου να αυτοκτονήσει.

Καθώς η μοίρα της έχει αποφασιστεί, η Κλεοπάτρα στέλνει στον Οκταβιανό ένα σημείωμα που τον ενημερώνει για την απόφασή της. Σχεδόν αμέσως φτάνει στο δωμάτιό της, όπου τη βρίσκει να πεθαίνει, αλλά σε μια κατάσταση γαλήνης. Αν είχε στραφεί στην αιγυπτιακή κόμπρα, το δηλητηριώδες δηλητήριό της θα είχε προκαλέσει οίδημα, μώλωπες και φουσκάλες στο σημείο του δαγκώματος. Στη συνέχεια, αναφέρθηκε ότι προκλήθηκαν ναυτία, έμετος, διάρροια, σπασμοί και παράλυση. Δεν υπάρχει θέμα γρήγορου και γαλήνιου θανάτου. Ο θάνατος θα γινόταν μεταξύ 6 και 8 ωρών, κατά τη διάρκεια των οποίων το θύμα θα έστριβαν από τον πόνο. Η Κλεοπάτρα πιθανότατα κατάπιε ένα δηλητήριο που κρατούσε σε μια φουρκέτα στην περούκα της.

Πώς λοιπόν προέκυψε η εκδοχή της κόμπρας που μπήκε κρυφά σε ένα καλάθι με σύκα;

Ο Οκταβιανός έχτισε ένα άγαλμα στη Ρώμη της Κλεοπάτρας ξαπλωμένη σε έναν καναπέ, με μια αιγυπτιακή κόμπρα κουλουριασμένη πάνω από το δεξί της χέρι και το κεφάλι της στο στήθος της. Το άγαλμα δεν αντιπροσώπευε το θάνατο της τελευταίας βασίλισσας της Αιγύπτου, αλλά ήταν σύμβολο της δυναστείας που είχαν νικήσει οι Ρωμαίοι. Απλώς ο κόσμος παρερμήνευσε το μήνυμα και ο Οκταβιανός έκανε ό,τι μπορούσε για να διαδώσει τον θρύλο. Στην αρχαία Ρώμη, η Κλεοπάτρα απεικονιζόταν ως μια βαμπ, η οποία διέστρεψε τα μυαλά των μεγάλων στρατηγών Καίσαρα και Αντώνιου με τον ερωτισμό και τον αισθησιασμό της. Έτσι, ο γνωστός σεξουαλικός συμβολισμός του φιδιού καθώς και αυτός των σύκων, που στη Ρώμη είχε επίσης σεξουαλική χροιά, βοήθησαν στη δημιουργία του θρύλου γύρω από το θάνατο της Κλεοπάτρας.

Περιμένοντας την επόμενη συνάντησή μας, θυμηθείτε: η ιστορία μας βοηθά να κατανοήσουμε το παρόν και να κάνουμε τις σωστές επιλογές για το μέλλον.