Ο Στέργιος Καραβάτος και το κουτάβι του, Τάρα, κάνουν καθημερινές βόλτες στο Σέιχ Σου. Η τεράστια δασώδης έκταση των 3000 στρεμμάτων είναι ο πνεύμονας πρασίνου της Θεσσαλονίκης, της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης της Ελλάδας. Στις μέρες μας όλα παραλύουν από τη ζέστη. Το θερμόμετρο δείχνει συχνά πάνω από 40 βαθμούς.

Καθώς ο ήλιος μετατρέπει την πόλη σε φούρνο, ο Καραβάτος και το κουτάβι του μπορούν να δροσιστούν λίγο στους λόφους του Σέιχ Σου. Και υπάρχει ένα κύμα καύσωνα, αλλά φυσάει ένα αεράκι, ανακατεύοντας τη σκόνη στεγνή σαν γιακ. Μια μικρή σπίθα θα ήταν αρκετή για να βάλει φωτιά σε αυτό το δάσος. Μια φωτιά ξέσπασε κοντά πριν από λίγες εβδομάδες, αλλά οι πυροσβέστες κατάφεραν να την σβήσουν μέσα σε λίγες ώρες. Δεν έχει γίνει γνωστό γιατί ξέσπασε η φωτιά. «Μάλλον ένα αποτσίγαρο», είπε ένας πυροσβέστης που ερευνούσε το δάσος.

Ο Καραβάτος δεν καταλαβαίνει την ανεύθυνη συμπεριφορά κάποιων. Πράγματι, το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση (WWF) υποστηρίζει ότι το 90% των δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα προκαλούνται από αμέλεια. Πριν από λίγες εβδομάδες συνελήφθη στην Αθήνα ένας μελισσοκόμος που έβαλε φωτιά σε ξερά φύλλα στα μέσα του καλοκαιριού, και τώρα είναι ύποπτος ότι άναψε τεράστια δασική πυρκαγιά. Αλλά ο Καραβάτος λέει ότι τα χρήματα ξεκινούν νωρίτερα. “Θα πρέπει τουλάχιστον να προσέχουμε να μην πετάμε σκουπίδια στο δάσος. Ένα μπουκάλι, ένα κουτί, ένα κομμάτι πλαστικό – σε αυτή τη ζέστη, όταν ο ήλιος είναι τόσο έντονος, μόνο τότε μπορεί να ξεσπάσει φωτιά”.

Θυμάται τις 7 Ιουλίου 1997. “Ήταν τόσο ζεστό που ήταν δύσκολο για σένα να αναπνεύσεις. Ένα σύννεφο μαύρου καπνού σηκώθηκε από το δάσος και σύντομα οι φλόγες έφτασαν στον ουρανό.” Πάνω από το μισό δάσος κάηκε εκείνη την ημέρα. Το κλίμα στη Θεσσαλονίκη έχει αλλάξει άρδην με τα χρόνια, λέει ο Καραβάτος. Σήμερα, περισσότερο από το 30 τοις εκατό της πρώην δασικής έκτασης λείπει.

Ο Στέργιος Καραβάτος θέλει ο κόσμος να έχει μεγαλύτερη επίγνωση της ευθύνης του για την πρόληψη πυρκαγιών

«Προσπαθούμε να κρατήσουμε το δάσος καθαρό»

Ο Στέργιος Χρυσικός και ο αδερφός του έχουν ένα εστιατόριο στα περίχωρα του κοντινού Ωραιοκάστρου. Εδώ συναντιούνται η πόλη και το δάσος. Πίσω από τη βεράντα του εστιατορίου είναι μια θάλασσα από μυρωδάτα πεύκα. Όμως ο Χρυσικός ξέρει ότι μπορεί να ξεσπάσει φωτιά εδώ ανά πάσα στιγμή, όπως σε πολλά άλλα μέρη στην Ελλάδα. “Φοβόμαστε. Προσπαθούμε να κρατήσουμε το δάσος καθαρό. Όμως η κατάσταση παραμένει επικίνδυνη”.

Ο Στέργιος Χρυσικός ξέρει ότι μια φωτιά μπορεί να θέσει τη ζωή του σε κίνδυνο

Οι ακραίες θερμοκρασίες έκαψαν τη βλάστηση. Γι’ αυτό ο κίνδυνος πυρκαγιάς είναι τεράστιος. «Φυτεύουμε 20 με 30 δέντρα κάθε χρόνο», εξηγεί ο Χρυσικός, δείχνοντας το άλσος κοντά στο εστιατόριό του. Του είναι ξεκάθαρο ότι σε αυτή την κατάσταση ο καθένας φέρει το μερίδιο ευθύνης του. Στην πόλη του Λαγκαδά, που βρίσκεται 20 χιλιόμετρα μακριά, μετρήθηκαν οι μέρες που μετρήθηκαν στους 47 βαθμούς Κελσίου. Δεν έχει βρέξει για εβδομάδες. Φωτιά ξέσπασε τις προάλλες κοντά στο εστιατόριο του Χρυσικού. Ελπίζει ότι όλοι θα καταλάβουν τη σοβαρότητα της κατάστασης.

Οι κοινότητες χρειάζονται βοήθεια

Ένα είναι ξεκάθαρο: οι ελληνικοί δήμοι αντιμετωπίζουν μια σκληρή μάχη. Και αυτό το γνωρίζει ο Παντελής Τσακίρης. Για τον δήμαρχο Ωραιοκάστρου η πρόληψη των πυρκαγιών είναι προτεραιότητα. Συγκλονίζουν οι σημερινές εικόνες από καταστροφικές πυρκαγιές στη Ρόδο, να καίγονται σπίτια στη χερσόνησο της Πελοποννήσου και πυκνές στήλες καπνού πάνω από την Αθήνα.

Ο δήμαρχος Παντελής Τσακίρης ζητά περισσότερη κρατική βοήθεια για την πρόληψη και την κατάσβεση πυρκαγιών

Όλα αυτά θυμίζουν την καταστροφική πυρκαγιά στο Μάτι, το 2018. Όλη η πόλη κάηκε και 102 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. «Δεν πρέπει να ξαναγίνει κάτι τέτοιο», είπε ο Τσακίρης. Βασίζεται σε εκπαιδευτικά προγράμματα με επίκεντρο την προστασία του περιβάλλοντος και των δασών. «Πρέπει να καταλάβουμε ότι το δάσος είναι το σπίτι μας», είπε.

Πρόληψη και περιορισμός ζημιών

Φυσικά είναι και θέμα χρημάτων. Ο δήμαρχος Τσακίρης έλαβε 1,5 εκατ. ευρώ για να προμηθευτεί την απαραίτητη τεχνολογία για την πόλη του. Από το επόμενο έτος, drones και κάμερες θερμικών αισθητήρων θα είναι διαθέσιμα για την πρόληψη πυρκαγιάς. Αλλά αυτό δεν θα είναι αρκετό. “Χρειαζόμαστε επειγόντως οικονομική στήριξη για να διατηρήσουμε το δάσος καθαρό. Δεν μπορούμε να μαζέψουμε μόνοι μας όλα τα ξερά κλαδιά από το δάσος”. Και είναι ένα ουσιαστικό προληπτικό μέτρο που πρέπει να λαμβάνεται περιοδικά. «Χρειαζόμαστε κρατική βοήθεια για αυτό», είπε.

Και ένα μπουκάλι που πετιέται τυχαία μπορεί να προκαλέσει δασική πυρκαγιά

Η Ελλάδα βρίσκεται σε κατάσταση ανάγκης. Οι άνθρωποι αρχίζουν να καταλαβαίνουν τι σημαίνει η κλιματική καταστροφή για αυτούς και για τη χώρα τους. Κάθε μέρα ξεσπούν όλο και περισσότερες φωτιές. Εκτός από τα προληπτικά μέτρα, οι καλά εκπαιδευμένοι πυροσβέστες χρειάζονται επειγόντως περισσότερα οχήματα αντιμετώπισης και λειτουργική διοίκηση. Οι ηγετικές θέσεις δεν πρέπει πλέον να απονέμονται για πολιτικούς λόγους αλλά με βάση την επαγγελματική εμπειρία.