Μία από αυτές τις περιπτώσεις, η πιο εύγλωττη και που αφορούσε τα σημαντικότερα κεφάλαια που επιστράφηκαν στους απογόνους, είναι αυτή του βιομήχανου Νικόλας Μαλαξάο σημαντικότερος και σημαντικότερος, αλλά και ο πιο αμφιλεγόμενος επιχειρηματίας της χώρας στον Μεσοπόλεμο.

Το Σάββατο 10 Δεκεμβρίου συμπληρώνονται 138 χρόνια από τη γέννησή του ζυμώματοςώστε η στιγμή να μας δώσει την ευκαιρία να εμβαθύνουμε στην πολυτάραχη βιογραφία του, αλλά και στην αφήγηση μιας συναρπαστικής ιστορίας για το χρήμα, την πολιτική, τη διαφθορά και την εξορία.

Nicolae Malaxa, ο Ρουμάνος με ελληνική καταγωγή

Ο Nicolae Malaxa γεννήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 1884 στο Huşi της επαρχίας Vaslui, σε μια οικογένεια Αρμάνων που εγκαταστάθηκαν εδώ το 1818, με τον πατέρα του – Costache Malaxa – με ελληνική καταγωγή και τη μητέρα του, Elena Ruxandra, κόρη του ευγενή Badărău. μεγάλος τοπικός κυβερνήτης.

Σύμφωνα με ορισμένες πηγές, ο Μαλαξά φοίτησε στο δημοτικό και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στο Ιάσιο και σύμφωνα με άλλες παρακολούθησε τα δημοτικά μαθήματα στο Bârlad και στη συνέχεια το λύκειο “Roşca Codreanu” στο Ιάσιο, αποφοιτώντας το 1901.

Την ίδια χρονιά, πήγε στη Γερμανία, όπου σπούδασε μηχανικός στο Πολυτεχνείο της Καρλσρούης, (σήμερα Karlsruher Institut für Technologie). Επέστρεψε στη χώρα και μία από τις πρώτες εταιρείες που δημιούργησε η Malaxa ήταν το εργοστάσιο φυτικών ελαίων Mândra Bârlad – λειτουργικό ακόμα και σήμερα -, που δημιουργήθηκε το 1912 και προέκυψε από μια αρχική επένδυση – ένα ελαιοτριβείο που λειτουργούσε με ατμό που παράγεται από μια ατμομηχανή – που κατασκευάστηκε το 1909.

Στη βιομηχανία φυτικών ελαίων υπήρχαν, εκείνη την εποχή, ανταγωνιστικά εργοστάσια στο Bacău και στο Galati, αλλά στην περιοχή Bârlad, όπου καλλιεργούνταν ελαιούχοι σπόροι με πολύ καλά αποτελέσματα, αυτό δεν υπήρχε και ο Malaxa μάντεψε ότι “Mândra” – ένα επιλεγμένο όνομα που ακούγεται σαν ένα τοπικό «ειδύλλιο» που θα είχε ο βιομήχανος – θα έχει επιτυχία.

Φυτά Μαλάξα

Ακόμα στο Bârlad, το 1911 ίδρυσε ένα εργαστήριο μηχανικής μετατροπής με τεμαχισμό, επικεντρωμένο κυρίως στην τόρνευση, ένα χυτήριο και ένα εργαστήριο επισκευής αυτοκινήτων. Κι εδώ, η Μαλαξά δημιούργησε αυτή την περίοδο σχολή μαθητευομένων.
Σε ηλικία 37 ετών, στις 3 Αυγούστου 1921, ο Μαλαξά – που είχε ήδη γίνει έμπειρος μηχανικός και οξυδερκής επιχειρηματίας, ίδρυσε, σε ένα κενό οικόπεδο στα περίχωρα του Βουκουρεστίου, ένα εργαστήριο κατασκευής τροχαίου υλικού, όπου ατμομηχανές και επισκευάστηκαν σιδηροδρομικά βαγόνια. Το 1923, ανέπτυξε την εταιρεία και άρχισε να χτίζει, στον Τιτάν, ένα εργοστάσιο παραγωγής σιδηροδρομικού τροχαίου υλικού, ξεκινώντας από προκαταβολή των Ρουμανικών Σιδηροδρόμων για τη σύμβαση που συνήφθη και με τη βοήθεια δανείων από διάφορες τράπεζες. Η Malaxa εξόπλισε το εργοστάσιο με πάνω από 80 εργαλειομηχανές που αγοράστηκαν από τη Γερμανία, καθιστώντας το το πιο αποτελεσματικό εργοστάσιο τροχαίου υλικού στην Ευρώπη εκείνη την εποχή.

Μια υπερηφάνεια μεταξύ άλλων και για το κομμουνιστικό καθεστώς

Φυτά Μαλάξα, έγινε μετά την εθνικοποίηση «23 Αυγούστου» τότε ο Faur ήταν για χρόνια το λάβαρο της ρουμανικής βιομηχανίας, πηγή υπερηφάνειας ακόμη και για το κομμουνιστικό καθεστώς. Το 1927 τέθηκαν σε λειτουργία τα εργοστάσια και ένα χρόνο αργότερα βγήκε από τις πόρτες της η πρώτη ατμομηχανή που παρήγαγε η Malaxa.

Επίσης το 1927 επωφελήθηκε πλήρως από τις διατάξεις νόμου που ενθαρρύνει την ανάπτυξη της εθνικής βιομηχανίας, πράξη που δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα αρ. 57/13 Μαρτίου 1927. Εκτός από τα εργοστάσια της Μαλάξας, ο βιομήχανος δημιουργεί, όπως στο Bârlad, σχολή μαθητευομένων και σε λίγα χρόνια οι εργαζόμενοι του εργοστασίου ξεπερνούν τους 8.000.
Το 1933, εν μέσω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, το εργοστάσιο «Μαλάξα» παρέδωσε την ατμομηχανή νούμερο 100.

Το μελλοντικό Republica Factory, το πιο σύγχρονο στο είδος του στην Ευρώπη

Εκτός από τα εργαστήρια τροχαίου υλικού και το εργοστάσιο Malaxa, κατασκευάστηκε επίσης το εργοστάσιο χαλυβδοσωλήνων χωρίς ραφή “Malaxa Tub”, το μελλοντικό εργοστάσιο Republica, το πιο σύγχρονο του είδους του στην Ευρώπη, δεδομένου ότι φυτεύτηκε εδώ για πρώτη φορά εκτός Stiefel κυλιόμενη διαδικασία στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Το 1936, τα εργοστάσια Malaxa παρήγαγαν την πρώτη ρουμανική ατμομηχανή Diesel και οι ατμομηχανές που παρήγαγε στη Ρουμανία ο βιομήχανος είχαν γίνει οι πιο ισχυρές στην Ευρώπη και από τις πιο περιζήτητες στον κόσμο. Επιπλέον, τα προϊόντα αυτά κέρδισαν διεθνή αναγνώριση στις εκθέσεις στο Βελιγράδι – το 1937 και στο Μιλάνο – το 1940.

Η πρώτη παρτίδα 28 μηχανών Diesel

Το 1938, η Malaxa παρέδωσε την πρώτη παρτίδα 28 μηχανών Diesel στο CFR. Έτσι, στα τέλη της δεκαετίας του 1930, η Ρουμανία κατέληξε να μην εισάγει ξένες ατμομηχανές και CFR αγόρασε μόνο από την Uzinele Malaxa.

Επίσης την περίοδο αυτή ο Μαλαξά εντείνει τις επαφές του με πολιτικούς, στους οποίους λέγεται ότι άσκησε ισχυρή επιρροή, οι σχέσεις του βιομήχανου έφτασαν στο επίπεδο του βασιλιά Κάρολου Β’, με τον οποίο είχε γίνει πολύ στενός φίλος.

Φαίνεται ότι ο Malaxa χρησιμοποίησε τις υπηρεσίες του Puiu Dumitrescu, του τότε ιδιωτικού γραμματέα του King Carol, χάρη στη «χορηγία» του, ο βιομήχανος κατάφερε να δημιουργήσει στενές σχέσεις με τον King Carol και την Elena Lupescu και μετά την απόλυση του Dumitrescu, ο Malaxa ίδρυσε το ίδιου τύπου σχέσεις με τον διάδοχό του, Ernest Urdăreanu.

Η κυβέρνηση του χορήγησε πολλά κρατικά δάνεια

Φυσικά, οι φιλίες με τους πολιτικούς δεν ήταν αμέτοχοι, τόσο που η Κυβέρνηση του χορήγησε πολλά κρατικά δάνεια, με προκαταβολή κεφαλαίου και τελικά το Δημόσιο εξασφάλισε την αγορά της ζητούμενης παραγωγής. Εκτιμάται ότι το σύνολο της επιχείρησης Malaxa είχε την περίοδο μέχρι την έναρξη τουο δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος περίπου το 98% της παραγωγής παραδίδεται στο κράτος, με κέρδη μεταξύ 300 και 1000%!

Φυσικά, μέρος αυτού του κέρδους πήγε σε πολιτικούς φίλους, συμπεριλαμβανομένου του Carol II, με τη μορφή δωρεών και μετοχών, προκαλώντας αυτό που ορισμένοι ιστορικοί έχουν αποκαλέσει «ανακυκλούμενο ταμείο διαφθοράς».
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο Malaxa επένδυσε επίσης σε κατασκευές, καρπός της συνεργασίας του με τον αρχιτέκτονα Horia Creangă, εγγονό του Ion Creangă, που ήταν το τετράγωνο Malaxa-Burileanu στο Bd. Nicolae Bălcescu στην πρωτεύουσα (Blocul Unic), που χτίστηκε μεταξύ 1935 και 1937, το οποίο είναι πλέον κτήριο κληρονομιάς.

Η βιομηχανική του ομάδα περιελάμβανε τα εργοστάσια Tohani Zărneşti, τους ενωμένους σιδηρουργούς του Γαλάτη, αλλά κατείχε επίσης σημαντικά μερίδια στις Astra Arad, Reşiţa Iron Works and Fields, IOR Bucharest ή Unio Satu Mare.

Επιχορηγούσε για αρκετά χρόνια τη Ρουμανική Εταιρεία Συγγραφέων

Επίσης, η Μαλαξά υπήρξε υποστηρικτής της εκπαίδευσης συμβάλλοντας στην ανάπτυξη σχολείων και βιβλιοθηκών, καθώς και υποστηρικτής της επιστήμης, της λογοτεχνίας και της τέχνης. Είναι γνωστό ότι ο επιχειρηματίας επιδότησε την Εταιρεία Ρουμάνων Λογοτεχνών για αρκετά χρόνια και, σιωπηρά, η έκδοση ορισμένων πρωτότυπων έργων, υποστήριξε άμεσα την έκδοση του μνημειώδους έργου “Encyclopedia of Romania”, βοήθησε πολλούς ταλαντούχους νέους, οι οποίοι αργότερα έγιναν αναγνωρισμένοι επιστήμονες διεθνούς κύρους, στους οποίους χορήγησε υποτροφίες ή τους οποίους συνέστησε σε ακαδημαϊκούς και ανθρώπους του πολιτισμού στην Ευρώπη.

Σημειωτέον ότι ο Νικολάε Μαλάξα φρόντισε και για τα κοινωνικά προβλήματα των εργαζομένων, παρέχοντάς τους υψηλότερους μισθούς από άλλα εργοστάσια, κοινωνική και ιατρική βοήθεια, συσσίτια καντίνας και αποτελεσματικό εξοπλισμό εργασίας.

Κατηγορείται για συνεργασία με τους λεγεωνάριους

Ο Μαλάξα ήταν χρηματοδότης σχεδόν όλων των πολιτικών κομμάτων, συμπεριλαμβανομένης της Σιδηράς Φρουράς και του Ρουμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος, πρώην υποστηρικτής του κινήματος των Λεγεωνάριων, και μέσω αυτού διείσδυσε στους γερμανικούς πολιτικούς και οικονομικούς κύκλους.
Τον Μάιο του 1941, κατά τη διάρκεια του πολέμου, κατασχέθηκαν τα εργοστάσια της Μαλάξας, κατηγορούμενα για συνεργασία με τους λεγεωνάριους.

Μετά τους βομβαρδισμούς της 23ης Αυγούστου 1944 στον τομέα της Πρωτεύουσας, η Μαλάξα πήρε την απόφαση να μεταφέρει μέρος των εργαστηρίων παραγωγής όπλων στο πίσω μέρος του μετώπου, πιο συγκεκριμένα γύρω από το Halte CFR Sibiel, η κατασκευή των αιθουσών ολοκληρώθηκε γρήγορα. , και η παραγωγή πρόκειται να ξεκινήσει. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, φαίνεται ότι η Μαλάξα επιχείρησε να φύγει από τη Ρουμανία, αλλά δεν κατάφερε να πάρει διαβατήριο.

Το πρώτο ρουμανικό αυτοκίνητο

Το 1945, στα εργοστάσια Reşita, χρηματοδοτούμενα επίσης από τον επιχειρηματία, κατασκευάστηκε το πρώτο ρουμανικό αυτοκίνητο. Το 1946, η κόρη του Nicolae Malaxa, Irina Malaxa, παντρεύτηκε τον επιστήμονα George Emil Palade, τον μοναδικό Ρουμάνο που έλαβε το Νόμπελ Φυσιολογίας και Ιατρικής το 1974. Οι δυο τους έφυγαν την ίδια χρονιά για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, όπου ο George Emil Palade θα συνέχισε για να συνεχίσει την εκπαίδευσή του, οι δυο τους απέκτησαν αργότερα δύο παιδιά, ένα κορίτσι, τη Γεωργία και ένα αγόρι, τον Φίλιππο.

Ας πούμε ότι ο γιος του βιομήχανου, Κωνσταντίνος Μαλαξά, ήταν συνάδελφος του μελλοντικού βασιλιά Μιχάι, τότε Μεγάλου Βοεβόδα της Άλμπα Ιουλίας, στην 8η τάξη του λυκείου που εργάστηκε στο Βασιλικό Παλάτι, κατά τη σχολική χρονιά 1939-1940, μαζί με ( μόνο) δύο άλλοι συνάδελφοι – ο Mircea Ionniţiu (Ioaniţiu), γιος ενός βιβλιοπώλη από το “Cartea Românească” και ο Walter Heltmann, γιος ενός δασκάλου.

Εθνικοποίηση

Στη συνέχεια, ο Μαλάξα κέρδισε την εύνοια του κομμουνιστικού καθεστώτος, αφού η Ρουμανία τέθηκε υπό τον έλεγχό του, βασιζόμενος στο διωκόμενο καθεστώς του καθεστώτος Αντονέσκου, υποστήριξη που του επέτρεψε να μεταφέρει αρκετές εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια σε αμερικανικές τράπεζες, μια νέα στιγμή που το πνεύμα της προσμονής του επιχειρηματίας αποδείχθηκε ιδρυμένος.

Πήρε επίσης την αποκατάσταση τριών από τα εργοστάσιά του που δεν του είχε επιστρέψει προηγουμένως το καθεστώς Αντονέσκου και, επιπλέον, έλαβε αποζημιώσεις περίπου ενός εκατομμυρίου δολαρίων, για τα κέρδη που θα είχε τα προηγούμενα τρία χρόνια εάν αυτά τα εργοστάσια είχαν ήταν υπό τον έλεγχό της.

Στις 11 Ιουνίου 1948 ήρθε η κρατικοποίηση, με τον Μαλαξά να του κατασχέθηκε απολύτως όλη η περιουσία, που με τον καιρό έγιναν συμβολικές οντότητες του αγώνα της εργατικής τάξης ενάντια στους «εκμεταλλευτές».

Καταδικάστηκε σε θάνατο ερήμην

Μετά από αυτό το διάστημα, ο Μαλάξα στάλθηκε με μια εμπορική αντιπροσωπεία στη Βιέννη και μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες, στη Νέα Υόρκη. Ο Μαλαξά καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο από το κομμουνιστικό καθεστώς για εγκλήματα πολέμου –η παραγωγή όπλων κατά τη διάρκεια του πολέμου θεωρήθηκε προς όφελος της επιθετικότητας κατά της ΕΣΣΔ– και για συνεργασία με τους λεγεωνάριους.

Αφού αρχικά του αρνήθηκαν το δικαίωμα μόνιμης διαμονής στις Ηνωμένες Πολιτείες, τελικά αποκτά υπηκοότητα, προσπαθεί να ξεκινήσει νέες επιχειρήσεις, αλλά φαίνεται ότι η έλλειψη «κρατικών εντολών» δεν του έφερε την αναμενόμενη επιτυχία.
Επίσης, αφού οι αμερικανικές αρχές ανακαλύπτουν το πολιτικό του παρελθόν, ο Malaxa πρόκειται να απελαθεί, ιδιαίτερα από ένα υπόμνημα της CIA στο FBI στις 11 Μαΐου 1948, στο οποίο αποκαλύφθηκαν αρκετές από τις βρώμικες συμφωνίες του. Τελικά, η προσέγγιση των αμερικανικών αρχών δεν ευοδώθηκε, γιατί ο Νικολάε Μαλαξά πέθανε το 1965, στο Νιου Τζέρσεϊ των ΗΠΑ.

Οι ανιψιοί ζήτησαν περισσότερα από 310 εκατομμύρια δολάρια ως αποζημίωση

Μετά το 1989, τα εγγόνια του Nicolae Malaxa, της Georgia Palade Van Dusen και του Philip Palade και η σύζυγος του εγγονού ενός άλλου νεκρού βιομήχανου – Loreen Ellen Malaxa – που ζούσαν και οι τρεις στις ΗΠΑ – ζήτησαν από το ρουμανικό κράτος αποζημίωση άνω των 310 εκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ. ανταλλαγή για όλα τα κατασχεθέντα περιουσιακά στοιχεία.

Τον Σεπτέμβριο του 2006, το κράτος τους εξέδωσε ομόλογα συμψηφισμού με σωρευτική αξία 1.080 δισεκατομμυρίων lei, ή περίπου 360 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, τα οποία μετατράπηκαν σε μετοχές της Fondul Proprietatea.
Κατανεμημένα, οι αποζημιώσεις χορηγήθηκαν ως εξής: 622,5 εκατομμύρια lei για τα εργοστάσια Faur – το πρώην εργοστάσιο Malaxa, 384,7 εκατομμύρια lei για το εργοστάσιο Republica – το πρώην σωληνάριο και χάλυβα και 73,3 εκατομμύρια lei για τη Reşita Steelworks – τα παλιά εργοστάσια και το σίδηρο χωράφια της Reşita. (χαρούμενος)