Ανάλυση των Financial Times, μέσω Euro2Day/Rador:

Το ΝΑΤΟ και η ΕΕ προσπαθούν να μειώσουν τις αυξανόμενες εντάσεις μεταξύ Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου, αλλά τα βαθιά ριζωμένα προβλήματα παραμένουν. Η ρωσική απειλή και εσωτερικές συγκρούσεις.

Οι εντάσεις μεταξύ Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου και γενικότερα τα ζητήματα των Δυτικών Βαλκανίων ήρθαν ξανά στο προσκήνιο αυτή την περίοδο. Πόσο σοβαρή είναι η απειλή για την ευρωπαϊκή σταθερότητα και πόσο επικίνδυνη είναι η εμπλοκή της Ρωσίας στην περιοχή;

Όπως λέει ο Misha Glenny, δεν υπάρχει καμία συμπάθεια μεταξύ του Σέρβου προέδρου Aleksandar Vucic και του πρωθυπουργού του Κοσσυφοπεδίου Albin Kurti. Ευτυχώς, το ΝΑΤΟ και η ΕΕ έφεραν τους δύο ηγέτες στις Βρυξέλλες την περασμένη εβδομάδα για να τονίσουν την ανάγκη να μειωθούν οι εντάσεις που είχαν φουντώσει στις αρχές Αυγούστου.

Όμως, όπως πολύ σωστά παρατηρεί ο Misha, υπάρχει μια αδιαφορία της Δύσης απέναντι σε αυτή την περιοχή και αυτό κινδυνεύει να γίνει «περιουσιακό στοιχείο» στα χέρια της Μόσχας, όπως σημειώνει ένας άλλος μεγάλος ειδικός στα Βαλκάνια, ο Dimitar Bechev.

Συγκεκριμένα, ενώ η υπόλοιπη Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη (χωρίς τη Λευκορωσία, τη Μολδαβία ή την Ουκρανία) εντάχθηκε στην ΕΕ μεταξύ 2004 και 2013, τα περισσότερα βαλκανικά κράτη δεν είναι πιο κοντά στην ένταξη στην ΕΕ από ό,τι όταν έλαβαν την υπόσχεση της ολοκλήρωσης πριν από δύο χρόνια .

Αυτή ακριβώς είναι η κατάσταση που θέλουν ορισμένοι πολιτικοί ηγέτες στη Δυτική Ευρώπη, ακόμη κι αν προτιμούν να μην το λένε δυνατά. Και η πόρτα της ΕΕ θα μπορούσε να κλείσει οριστικά για τις βαλκανικές χώρες, εάν εφαρμοστεί η πρόταση του Γάλλου Προέδρου Εμανουέλ Μακρόν για μια «ευρωπαϊκή πολιτική κοινότητα».

Αλλά η τάση να κατηγορούνται οι δυτικές κυβερνήσεις για τα προβλήματα της περιοχής παραβλέπει το γεγονός ότι πολλά από αυτά τα προβλήματα δημιουργούνται εγχώρια. Επιπλέον, συχνά εκπλήσσομαι που ενώ οι βαλκανικές πολιτικές ελίτ λένε ότι θέλουν να ενταχθούν στην ΕΕ και να υιοθετήσουν τα πρότυπα διακυβέρνησής της, ορισμένοι έχουν στην πραγματικότητα άλλες ανησυχίες. Για παράδειγμα, η διαφθορά, το οργανωμένο έγκλημα, το πολιτικοποιημένο δικαστικό σύστημα και ο αδύναμος ανεξάρτητος τύπος είναι συνηθισμένο φαινόμενο στην περιοχή. Θέλουν πραγματικά οι βαλκανικές πολιτικές ελίτ να τις πιέσει η ΕΕ να αλλάξουν τρόπους, όπως έκανε με την Πολωνία και την Ουγγαρία;

Εξάγοντας συμπεράσματα από τη σύγχρονη ιστορία των Βαλκανίων –μια ιστορία που χαρακτηρίζεται από συγκρούσεις μεταξύ και εντός νέων και εύθραυστων κρατών– ορισμένες από αυτές τις ελίτ πιστεύουν ότι οι αυστηροί κανόνες που συνεπάγονται η ένταξη στην ΕΕ θα μπορούσαν να απειλήσουν την εξουσία τους. Θα μπορούσε επίσης να μειώσει τα ήδη περιορισμένα περιθώρια ελιγμών των χωρών τους στη διεθνή σκηνή.

Πάρτε το παράδειγμα της Σερβίας. Σε ένα συγκινητικό σχόλιο, ο Πέταρ Πέτκοβιτς, το δεξί χέρι της σερβικής κυβέρνησης για τα ζητήματα του Κοσσυφοπεδίου, είπε στους Financial Times ότι το Βελιγράδι ακολουθεί μια “ανεξάρτητη πολιτική εθνικής ασφάλειας, συνεργαζόμενη με ισορροπημένο τρόπο με Ανατολή και Δύση”.

Δεν πιστεύετε ότι υπάρχουν απόηχοι των ιδεών του Josip Broz Tito, του πρώην κομμουνιστή ηγέτη της Γιουγκοσλαβίας και ηγέτη του Κινήματος των Αδέσμευτων κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου; Νομίζω ότι μπορούμε να τους ακούσουμε. Πράγματι, άλλα βαλκανικά κράτη έχουν λιγότερο ενδιαφέρον από τη Σερβία να χρησιμοποιήσουν την ΕΕ και τις ΗΠΑ εναντίον της Ρωσίας και της Κίνας. Κάποιοι όμως έχουν άλλα –αλλά εξίσου ολισθηρά– προβλήματα να λύσουν. Για παράδειγμα, αρκετοί Κοσοβάροι πολιτικοί, συμπεριλαμβανομένου του Κούρτι, παίζουν με την ιδέα να προωθήσουν την ένωση της χώρας τους -η οποία έχει αλβανική πλειοψηφία και σερβική μειονότητα- με την Αλβανία. Μια τέτοια «Μεγάλη Αλβανία» μπορεί επίσης να περιλαμβάνει περιοχές της Βόρειας Μακεδονίας με αλβανικό πληθυσμό.

Δεν μπορώ να σκεφτώ καλύτερη συνταγή για την καταστροφή στα Βαλκάνια από μια προσπάθεια των Σερβοβόσνιων να καταστρέψουν την Ειρηνευτική Συμφωνία του Ντέιτον στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, ώστε όλοι οι Σέρβοι να μπορούν να βρίσκονται και σε μια Μεγάλη Σερβία.

Μεταξύ των πολλών λόγων που η αλλαγή των συνόρων στα Βαλκάνια είναι μια τρομερή ιδέα είναι ότι θα δημιουργούσε ένα «γευστικό» προηγούμενο για τη Ρωσία, η οποία θέλει να κάνει ακριβώς το ίδιο πράγμα στην Ουκρανία, έχοντας ήδη προσαρτήσει την Κριμαία το 2014.

Δεν θα εξυπηρετούνταν καλύτερα τα συμφέροντα των λαών τους εάν οι ηγέτες των Βαλκανίων επικεντρώνονταν στα χρόνια οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα της περιοχής, που επιδεινώθηκαν από την πανδημία και την επιθετικότητα της Ρωσίας στην Ουκρανία; Οι οικονομικές προκλήσεις απεικονίζονται σε γραφήματα που παρήγαγε η Brookings για την Παγκόσμια Τράπεζα και δείχνουν τα κενά μεταξύ των Δυτικών Βαλκανίων και της ΕΕ.

Η διαμάχη Κοσσυφοπεδίου-Σερβίας είναι ένας από τους πολλούς λόγους για τους οποίους κανένα κράτος δεν θα ενταχθεί στην ΕΕ στο εγγύς μέλλον. Ο λαός του Κοσσυφοπεδίου το γνωρίζει αυτό και ως εκ τούτου υποστηρίζει τον φαινομενικά πιο εφικτό στόχο της εισόδου χωρίς βίζα στις χώρες της ΕΕ.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστηρίζει την κίνηση, αλλά ορισμένες δυτικοευρωπαϊκές κυβερνήσεις αντιτίθενται, επικαλούμενες ανησυχίες για το κράτος δικαίου και το οργανωμένο έγκλημα.

Με τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς να παραμένουν σε ισχύ, οι αρχές του Κοσσυφοπεδίου ενδέχεται να χάσουν τον ενθουσιασμό τους για τις νομικές, διοικητικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για να έχουν την ευκαιρία να ενταχθούν στην ΕΕ.

Αλλά το Κοσσυφοπέδιο δεν θα ενταχθεί ποτέ στην ΕΕ έως ότου πέντε από τα 27 κράτη του – Κύπρος, Ελλάδα, Ρουμανία, Σλοβακία και Ισπανία – αναγνωρίσουν την ανεξαρτησία της Σερβίας, που ανακηρύχθηκε το 2008. Η αντίθεσή τους πηγάζει από εδαφικές διαφορές και εθνότητες που υπάρχουν στη χώρα τους. : η de facto διχοτόμηση της Κύπρου με τουρκική ζώνη, οι Ούγγροι στη Ρουμανία και τη Σλοβακία και το καταλανικό αυτονομιστικό κίνημα στην Ισπανία. Για αυτά τα πέντε κράτη, ο διαχωρισμός του Κοσσυφοπεδίου από τη Σερβία εμφανίζεται ως προβληματικό προηγούμενο.

Μια συμφωνία μεταξύ Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου μπορεί να λύσει το πρόβλημα. Όμως, όπως έδειξαν οι συνομιλίες της περασμένης εβδομάδας στις Βρυξέλλες, μια τέτοια πρόοδος είναι ακόμη πολύ μακριά. (Μετάφραση Rador: Carolina Ciulu)

Διάβασε και…