Τον περασμένο μήνα, η ΕΚΤ πραγματοποίησε έκτακτη συνεδρίαση και ανακοίνωσε τη δημιουργία ενός χρηματοπιστωτικού μέσου κατά της αύξησης των επιτοκίων των δανείων προς τα κράτη της ευρωζώνης. Σε μια ζώνη πολιτικής κρίσης μπήκε χθες η Ιταλία. Η ευκαιρία να ρίξετε μια ματιά στην ιταλική οικονομία.

Πρόσφατα, ο Γάλλος καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Λυών, André Tiran, δημοσίευσε μια ανάλυση των χαρακτηριστικών της ιταλικής οικονομίας. Το δημόσιο χρέος είναι διπλάσιο από τον μέσο όρο της ευρωζώνης, αγγίζοντας το 156% του ΑΕΠ. Μόνο η Ελλάδα έχει περισσότερο χρέος από την Ιταλία. Αλλά δεν είναι μόνο το δημόσιο χρέος. Η Ιταλία έχει υψηλή παραοικονομία, υπάρχουν μεγάλες διαφορές στην περιφερειακή ανάπτυξη, ειδικά μεταξύ του βορρά και του νότου της χώρας, και υπάρχει επίσης μια αποπνικτική γραφειοκρατία. Οι μελέτες δείχνουν ότι η Ιταλία έχει χαμηλό επίπεδο απασχόλησης και οι κρατικοί θεσμοί είναι αναποτελεσματικοί. Από αυτές τις απόψεις, η Ιταλία μοιάζει αρκετά με τη Ρουμανία.

Ο καθηγητής Tiran επικαλείται μια μελέτη δύο Ιταλών καθηγητών από δύο αμερικανικά πανεπιστήμια με τίτλο «Διάγνωση της Ιταλικής Νόσου». Αυτή είναι φυσικά η ασθένεια της οικονομίας. Το κύριο πρόβλημα είναι η έλλειψη αξιοκρατίας που οδηγεί στη χαμηλή παραγωγικότητα από την οποία υποφέρει η Ιταλία. Πράγματι, το επίπεδο παραγωγικότητας στην Ιταλία είναι 17% χαμηλότερο από αυτό των χωρών με τις καλύτερες επιδόσεις του ΟΟΣΑ.

Προμήθειες…

Η διοίκηση των ιταλικών εταιρειών βασίζεται περισσότερο στην πίστη παρά στην αξία. Λέγοντας πίστη, εννοούμε ένα είδος πελατείας και παρασκηνιακές ρυθμίσεις. Πράγματι, οι ιταλικές εταιρείες έχουν επενδύσει λιγότερα από τις γαλλικές, γερμανικές ή ισπανικές, ο λόγος είναι ότι οι μέτοχοι διστάζουν να επενδύσουν από φόβο μήπως χάσουν τον έλεγχο της εταιρείας.

Οι μεγάλες ιταλικές εταιρείες εξακολουθούν να είναι οικογενειακές επιχειρήσεις και λαμβάνουν κρατική ενίσχυση, άμεσα ή έμμεσα. Οι ιταλικές εταιρείες κερδίζουν από τον κατασκευαστικό τομέα ή από ιδιωτικοποιημένες δημόσιες υπηρεσίες, όπως η ηλεκτρική ενέργεια ή οι επικοινωνίες. Αντίθετα, οι εταιρείες επενδύουν σε μεγάλο βαθμό σε καινοτόμους τομείς αιχμής όπως η βιομηχανική ή το υδρογόνο.

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η ιταλική οικονομία έχει υποφέρει περισσότερο από άλλες οικονομίες της ευρωζώνης. Κατέγραψε οικονομική πτώση 9%, έναντι μέσου όρου 6% στην ευρωζώνη. Οι απώλειες στον τουρισμό ήταν υψηλές, ένας τομέας με μεγάλο μερίδιο 13% στην ιταλική οικονομία. Αλλά η Ιταλία έχει επίσης μια σημαντική βιομηχανική βάση, τη δεύτερη στην Ευρωπαϊκή Ένωση μετά τη Γερμανία. Η Ιταλία έχει αρκετές εταιρείες παρούσες στις διεθνείς αγορές με καλά αποτελέσματα, αλλά οι ειδικοί λένε ότι χρειάζονται επενδύσεις και ανανέωση πολλών βιομηχανικών τομέων.

Η Ιταλία βιώνει δημογραφική πτώση. Το ποσοστό γεννήσεων μειώνεται, ο πληθυσμός της χώρας έχει φτάσει τα 59 εκατομμύρια και, με τον σημερινό ρυθμό, η Ιταλία θα χάσει μεταξύ 5 και 8 εκατομμύρια ανθρώπους μέχρι το 2050 και, ταυτόχρονα, θα υπάρξει μια διαδικασία γήρανσης του πληθυσμού, η οποία θα ασκήσει πίεση για το σύστημα υγείας και το δημόσιο συνταξιοδοτικό ταμείο.

Ένας από τους πιο ανησυχητικούς δείκτες είναι οι λεγόμενοι NEETs, δηλαδή νέοι μεταξύ 15 και 29 ετών που δεν βρίσκονται ούτε στην εκπαίδευση, ούτε στην εργασία, ούτε στη διαδικασία κατάρτισης. Με ποσοστό 23% του πληθυσμού, 2,1 εκατομμύρια κατοίκους, η Ιταλία κατέχει την πρώτη θέση παγκοσμίως στην παγκόσμια κατάταξη των NEET.

Η Ιταλία είναι ο κύριος δικαιούχος του ευρωπαϊκού σχεδίου επόμενης γενιάς με κονδύλι 190 δισ. ευρώ. Όμως, όπως και η Ρουμανία, η ικανότητα δημιουργίας έργων είναι μειωμένη. Συμπερασματικά, αν και η ιταλική οικονομία είναι η τρίτη μεγαλύτερη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, χρειάζεται προσαρμογές και αναδιάρθρωση. Επομένως, μια πολιτική κρίση ιταλικού τύπου θα ερχόταν σε μια ακατάλληλη στιγμή.