“Ο πατέρας μου ήταν η επιτομή του φιλελεύθερου ανθρώπου», γράφει ο Έλληνας οικονομολόγος Γιάνης Βαρουφάκης.Για να κερδίσει τα προς το ζην, χρειάστηκε να μισθώσει την εργασία του σε ένα χαλυβουργείο στην Ελευσίνα. Αλλά κατά τη διάρκεια του μεσημεριανού διαλείμματος, έκανε μια βόλτα στην αυλή του Αρχαιολογικού Μουσείου της Ελευσίνας, όπου διασκέδασε ανακαλύπτοντας τα αστέρια γεμάτα ενδείξεις ότι οι αρχαίοι ήταν πολύ πιο προηγμένοι τεχνολογικά από ό,τι πίστευε. Γύριζε σπίτι μετά τις 5 το απόγευμα, έπαιρνε έναν υπνάκο, μετά απολάμβανε την οικογενειακή ζωή και έγραφε άρθρα για τις ανακαλύψεις του. Με λίγα λόγια, η εργοστασιακή του ζωή ήταν τελείως διαχωρισμένη από την προσωπική του ζωή.

Αυτό ήταν σε μια εποχή που ακόμη και οι αριστεροί πίστευαν ότι το καπιταλιστικό σύστημα μας έδινε κυριαρχία πάνω στον εαυτό μας, αν και με ορισμένα όρια. Όσο κι αν δούλευες για το αφεντικό, μπορούσες να οριοθετήσεις ένα κομμάτι της ζωής του, να παραμείνεις αυτόνομος, ελεύθερος. Ήξερα ότι μόνο οι πλούσιοι ήταν πραγματικά ελεύθεροι να επιλέξουν, οι φτωχοί ήταν μάλλον ελεύθεροι να χάσουν και ότι η χειρότερη σκλαβιά ήταν αυτή που μαθαίνει να αγαπά τις αλυσίδες του. Απολαύσαμε όμως την περιορισμένη ελευθερία που είχαμεγράφει ο Βαρουφάκης, για το Project Syndicate.

“Οι νέοι σήμερα το έχουν στερηθεί ακόμη και αυτό. Από τα πρώτα τους βήματα στη ζωή, διδάσκονται να θεωρούν τους εαυτούς τους ως ένα brand, που θα κριθεί για την αυθεντικότητά του. (Και αυτό περιλαμβάνει πιθανούς εργοδότες. Ένας νεαρός άνδρας μου είπε ότι κανείς δεν θα του πρόσφερε δουλειά μέχρι να ανακαλύψει πραγματικά τον εαυτό του.) Το μάρκετινγκ ταυτότητας δεν είναι προαιρετικό στη σημερινή διαδικτυακή κοινωνία. «Σήμερα. Η οργάνωση και η προβολή της προσωπικής του ζωής έχει γίνει μια από τις σημαντικότερες δραστηριότητες της σημερινής νεολαίας.

Πριν αναρτήσουν μια φωτογραφία, ένα βίντεο, πριν γράψουν για μια ταινία, κάνουν retweet μια φωτογραφία ή ένα μήνυμα στο Twitter, οι σημερινοί νέοι πρέπει να σκεφτούν καλά ποιον θα κάνουν χαρούμενοι και ποιον θα στεναχωρήσουν με αυτές τις εικόνες και αυτά τα μηνύματα. Θα πρέπει να σκεφτούν ποια από τις «πραγματικές προσωπικότητες» τους θα είναι πιο ελκυστική, συγκρίνοντας τις απόψεις τους με αυτές των διαδικτυακών διαμορφωτών κοινής γνώμης. Κάθε επιλογή που πρέπει να κάνουν γίνεται πράξη κατασκευής ταυτότητας.

Δεν χρειάζεται να είστε στα αριστερά για να δείτε ότι έχει φύγει ακόμη και το δικαίωμα σε ένα κομμάτι του χρόνου όταν κάποιος δεν είναι σε προσφορά. Η ειρωνεία είναι ότι οι φιλελεύθεροι δεν εξαφανίστηκαν ούτε από τα καστανά ούτε από τους σταλινικούς επιτρόπους. Σκοτώθηκαν όταν μια νέα μορφή κεφαλαίου άρχισε να ζητά από τους νέους να κάνουν τα πιο φιλελεύθερα πράγματα: να είναι ο εαυτός τους. Από όλες τις αλλαγές συμπεριφοράς που το cloud capital (όπως το αποκαλώ) έχει οδηγήσει και έχει δημιουργήσει έσοδα, αυτή είναι η μεγαλύτερη και πιο φιλόδοξη.

Ο κτητικός ατομικισμός ήταν πάντα επικίνδυνος για την ψυχική υγεία. Η τεχνοφεουδαρχική κοινωνία του cloud capital κάνει τα πράγματα απείρως χειρότερα, γιατί καταργεί εκείνα τα όρια που επέτρεπαν στον φιλελεύθερο άνθρωπο να ξεφύγει προσωρινά από την αγορά εργασίας. Το Cloud capital έχει χωρίσει τα άτομα σε κομμάτια πληροφοριών, ταυτοτήτων και επιλογών που εκφράζονται σε κλικ που οι αλγόριθμοί του μπορούν να χειριστούν με τρόπους που το ανθρώπινο μυαλό δεν μπορεί να κατανοήσει. Έχει δημιουργήσει άτομα που δεν είναι κτητικά, αλλά κατεχόμενα, ή μάλλον ανίκανα να ελέγξουν τον εαυτό τους. Το cloud κεφάλαιο έχει καταστρέψει την ικανότητά μας να επικεντρωνόμαστε στον εαυτό μας.

Δεν γίναμε χωρίς θέληση, αλλά η προσοχή μας έχει εκτραπεί από μια νέα άρχουσα τάξη. Επειδή οι αλγόριθμοι του cloud capital ενισχύουν την πατριαρχία, τα ατομικά στερεότυπα και τα προϋπάρχοντα συναισθήματα, οι πιο ευάλωτοι (οι περιθωριοποιημένοι, οι αδύνατοι και οι φτωχοί) υποφέρουν περισσότερο.

Στη σύγχρονη κοινωνία, ο εικονικός κόσμος μας φέρνει αντιμέτωπους με τον «άλλο». Και επειδή η διαδικτυακή βία φαίνεται αθώα και αναίμακτη, είμαστε επιρρεπείς να αντιδρούμε σε αυτόν τον «άλλο» με επιθετική, ταπεινωτική και εξευτελιστική γλώσσα. Αυτή η μισαλλοδοξία είναι μια συναισθηματική αντιστάθμιση που παρέχει η τεχνοφεουδαρχία σε απογοητεύσεις και ανησυχίες σχετικά με την ταυτότητά μας και την ικανότητά μας να εστιάζουμε την προσοχή μας.

Οι συντονιστές και οι κανόνες της ρητορικής μίσους δεν μπορούν να σταματήσουν αυτήν την ωμότητα, επειδή είναι ένα εγγενές χαρακτηριστικό του cloud capital, του οποίου οι αλγόριθμοι έχουν σχεδιαστεί για όσο το δυνατόν περισσότερη επισκεψιμότητα στο διαδίκτυο. Και οι ρυθμιστές συστημάτων δεν μπορούν να επαναφέρουν ορισμένους αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης που ακόμη και οι δημιουργοί τους δεν μπορούν πλέον να κατανοήσουν. Επομένως, η κοινωνικοποίηση του κεφαλαίου cloud είναι απαραίτητη για την ελευθερία να έχει μια ευκαιρία.

Ο πατέρας μου πίστευε ότι η μόνη άμυνα ενάντια στους δαίμονες γύρω μας είναι να βρούμε κάτι όμορφο στο οποίο να επικεντρωθούμε. Προσπάθησα να το κάνω με τον δικό μου τρόπο. Όμως στο πλαίσιο της τεχνοφεουδαρχίας, ενεργώντας μόνοι, απομονωμένοι, ως φιλελεύθερα άτομα, δεν μπορούμε να πάμε πολύ μακριά. Δεν είναι λύση να εγκαταλείψουμε το Διαδίκτυο, να σβήσουμε τα τηλέφωνά μας και να χρησιμοποιήσουμε χαρτονομίσματα αντί για πλαστικές κάρτες. Θα καταφέρουμε να εκπολιτίσουμε το νέφος του κεφαλαίου και να ελευθερώσουμε το μυαλό μας από τη λαβή του μόνο εάν ενεργήσουμε μαζί.

Αλλά εδώ έχουμε τη μεγαλύτερη αντίφαση – η φιλελεύθερη ιδέα της ελευθερίας μπορεί να σωθεί μόνο με την αναδιαμόρφωση των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας στα εργαλεία παραγωγής, διανομής, συνεργασίας και επικοινωνίας που ανήκουν πλέον στο κεφάλαιο cloud. Επομένως, η αναγέννηση του φιλελεύθερου ανθρώπου απαιτεί ακριβώς αυτό που απεχθάνονται οι φιλελεύθεροι: μια νέα επανάσταση.“.