Η Ρωσία ως μέλος του ΝΑΤΟ; Σε μια περασμένη εποχή, γύρω στο 2000, ακόμη και αυτή η επιλογή δεν ήταν αδιανόητη. Ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν είπε ένα ανέκδοτο στον Όλιβερ Στόουν σχετικά: «Θυμάμαι μια από τις τελευταίες συναντήσεις μου με τον Πρόεδρο Κλίντον όταν ήταν ακόμη πρόεδρος. Ήρθε στη Μόσχα και είπα στη μέση της συζήτησής μας: «Λοιπόν, θα μπορούσαμε να εξετάσουμε μια παραλλαγή της ένταξης της Ρωσίας στο ΝΑΤΟ». Η Κλίντον απάντησε: «Δεν είμαι αντίθετη». Ο Πούτιν κάλεσε πίσω. Πρόσθεσε ότι αυτή τη στιγμή «Όλη η αμερικανική αντιπροσωπεία νευριάστηκε».

Η στιγμή που ανακοινώθηκε ευοίωνη πέρασε γρήγορα. Η Ρωσία άρχισε να επικεντρώνεται περισσότερο στον πόλεμο κατά των Τσετσένων και οι Ηνωμένες Πολιτείες στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας. Καθώς η Ουάσιγκτον πάλευε να διατηρήσει μια μονοπολική παγκόσμια τάξη πραγμάτων χωρίς προηγούμενο στην ιστορία, η Ρωσία του Πούτιν προσπάθησε να καθορίσει και στη συνέχεια να επιβεβαιώσει τη θέση και τον ρόλο της στη μετασοβιετική εποχή μετά τα χρόνια του Γέλτσιν.

Όπως είναι γνωστό, το πρώτο σημαντικό σημείο ρήξης μεταξύ του Πούτιν, ο οποίος αρχικά στράφηκε προς τη Δύση, και των Δυτικών ήταν ο πόλεμος του 2008 στη Γεωργία.

που έθεσε τις μέχρι πρότινος αρκετά εγκάρδιες εταιρικές σχέσεις σε μια νέα πλατφόρμα.

Το κρίσιμο σημείο της Κριμαίας

Η χρονιά της αντιπαράθεσης ήταν το 2014, που έφερε την κατάληψη του Μαϊντάν και της Κριμαίας. Οι πρώτες δυτικές κυρώσεις επιβλήθηκαν στις ρωσικές στρατιωτικές επιχειρήσεις για την κατάληψη εδαφών – νέα κύματα των οποίων έφερε η ρωσική επιθετικότητα στην Ουκρανία.

Στις 6 Μαρτίου 2014, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και συναφείς κυρώσεις. Επέβαλε κυρώσεις, συμπεριλαμβανομένης ταξιδιωτικής απαγόρευσης και πάγωμα των συμφερόντων των ΗΠΑ, σε άτομα που η Ουάσιγκτον λέει ότι έχουν διασυνδέσεις με την Κριμαία. «Έχουν υπονομεύσει τις δημοκρατικές διαδικασίες και τους θεσμούς της Ουκρανίας»και έδρασαν χωρίς την άδεια της ουκρανικής κυβέρνησης.

Λίγες μέρες αργότερα, στις 17 Μαρτίου, οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο Καναδάς και η ΕΕ υιοθέτησαν νέες ειδικές κυρώσεις, αμέσως μετά το δημοψήφισμα της Κριμαίας, το οποίο, τουλάχιστον σύμφωνα με τη Μόσχα, ήταν μια έγκυρη απόφαση για την ανεξαρτησία της Κριμαίας έναντι της Ουκρανία. Η κύρωση της ΕΕ απαγόρευε την είσοδο στο έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης όλων αυτών

υπεύθυνη για την υπονόμευση της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας.

Τον Απρίλιο του 2014, το Συμβούλιο της Ευρώπης ανέστειλε τα δικαιώματα ψήφου της ρωσικής αντιπροσωπείας και αυτόν τον μήνα οι Ηνωμένες Πολιτείες και η ΕΕ επέβαλαν πρόσθετες οικονομικές και ταξιδιωτικές κυρώσεις σε περισσότερους Ρώσους.

Τον Ιούλιο του τρέχοντος έτους, οι ΗΠΑ εισήγαγαν απαγόρευση συναλλαγών στις εταιρείες ενέργειας Rosneft και Novatek, καθώς και στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα Gazprombank και Vnyesekonombank. Λίγες μέρες αργότερα, η ΕΕ ακολούθησε το νέο κύμα κυρώσεων, λαμβάνοντας μέτρα εναντίον άλλων ανθρώπων και εταιρειών. Στις 31 Ιουλίου, η ΕΕ διέταξε νέες κυρώσεις κατά της Ρωσίας στον τομέα του εμπορίου όπλων, αλλά επιβλήθηκαν επίσης περιορισμοί στην πετρελαϊκή και χρηματοπιστωτική βιομηχανία από την ευρωπαϊκή πλευρά.

Τον Σεπτέμβριο του 2014, οι Ηνωμένες Πολιτείες επέβαλαν νέες κυρώσεις σε ρωσικές τράπεζες, εταιρείες όπλων και εταιρείες πετρελαίου. Ο Τζο Μπάιντεν, τότε αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, εξήγησε:

«Δεν θέλουμε να καταρρεύσει η Ρωσία. Θέλουμε να πετύχετε. Αλλά ο Πούτιν πρέπει να αποφασίσει.

Τον Δεκέμβριο του τρέχοντος έτους, η ΕΕ και οι Ηνωμένες Πολιτείες ενέκριναν κυρώσεις κατά του εδάφους της Κριμαίας. Οι κυρώσεις λόγω των εξελίξεων στην Κριμαία συνεχίστηκαν ακόμη και το 2015. Τον Φεβρουάριο, η ΕΕ επέκτεινε τα τιμωρητικά μέτρα σε περισσότερα από 150 άτομα και 37 εταιρείες.

Συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία

Μετά την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022, ξεκίνησαν νέα κύματα κυρώσεων, τα οποία συνεχίζονται μέχρι σήμερα.

Η ρωσική κεντρική τράπεζα έχει καταστήσει απρόσιτα τα αποθεματικά της αξίας περίπου 400 δισεκατομμυρίων δολαρίων και η ΕΕ έχει επιβάλει κυρώσεις σε ορισμένους Ρώσους πολιτικούς και ολιγάρχες. Σύμφωνα με τον Γάλλο υπουργό Οικονομικών, η αξία των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που παγώθηκαν λόγω κυρώσεων ανέρχεται σε ένα τρισεκατομμύριο δολάρια.

Στις 8 Μαρτίου, ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν απαγόρευσε την εισαγωγή ρωσικού πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Στο μεταξύ, παρενέβησαν και οι Βρετανοί: το Λονδίνο πάγωσε τα βρετανικά περιουσιακά στοιχεία όλων των μεγάλων ρωσικών τραπεζών και των Ρώσων ολιγαρχών, όσοι επλήγησαν από εγκληματικά μέτρα δεν μπορούσαν να εισέλθουν στη χώρα από εκεί και η βρετανική κυβέρνηση απαγόρευσε επίσης Βρετανούς πολίτες και επιχειρήσεις να εισέλθουν σε οποιαδήποτε επιχειρηματική σχέση μαζί τους.

Τότε ήταν που η Ρωσία επρόκειτο να αποσυνδεθεί από το διεθνές σύστημα πληρωμών SWIFT – στον πρώτο γύρο, αρκετές μεγάλες ρωσικές τράπεζες αποκλείστηκαν από το σύστημα. Στις 28 Φεβρουαρίου, σε μια άνευ προηγουμένου κίνηση, η Ελβετία πάγωσε επίσης μια σειρά από ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, προσχωρώντας στις κυρώσεις της ΕΕ, όπως και το Μονακό. Στις 2 Μαρτίου, η Visa, η Mastercard και η American Express απέκλεισαν τις ρωσικές τράπεζες από τα συστήματά τους.

Στη συνέχεια, οι Ηνωμένες Πολιτείες επέβαλαν απαγόρευση εξαγωγών με στόχο να εμποδίσουν τη Ρωσία να αποκτήσει πρόσβαση σε προϊόντα υλικού και λογισμικού υψηλής τεχνολογίας. Η ΕΕ ενέκρινε νέες κυρώσεις για τις μεταφορές τεχνολογίας, τις ρωσικές τράπεζες και τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία.

Ξεκίνησε και η κατάσχεση θαλαμηγών Ρώσων ολιγαρχικών σε γαλλικά, γερμανικά, βρετανικά, ολλανδικά, ελληνικά, ιταλικά και ισπανικά ύδατα.

Τον Ιούνιο του 2022, όπως είναι γνωστό, η Ευρωπαϊκή Ένωση απαγόρευσε εν μέρει την εισαγωγή ρωσικού πετρελαίου στην ΕΕ.

Τα αποτελέσματα

Έντονες συζητήσεις έχουν γίνει πρόσφατα για την αποτελεσματικότητα των κυρώσεων και αυτές αναμένεται να συνεχιστούν στο εγγύς μέλλον, τις οποίες αναφέρουμε καθημερινά και στην εφημερίδα μας.

Είναι αλήθεια ότι η μακρά σειρά κυρώσεων προκαλεί ύφεση στη Ρωσία, και ειδικότερα στην ποιοτική παραγωγή, και συνεπώς συνεπάγεται σημαντικά μειονεκτήματα για τις μακροπρόθεσμες δυνατότητες της ρωσικής οικονομίας. Από την άλλη πλευρά, λόγω των δικών της ενεργειακών πηγών και της αυτάρκειάς της, η οποία έχει αναπτυχθεί σε μεγάλο βαθμό ως αποτέλεσμα των κυρώσεων τα τελευταία χρόνια, η βασική λειτουργία της Ρωσίας δεν απειλείται από τις κυρώσεις.

Όπως έγραψε ο συνάδελφός μας Mátyás Kohán στο άρθρο του τις προάλλες: «Σε αντίθεση με τους Ευρωπαίους, οι κυρώσεις δεν παίρνουν από την πλειοψηφία των Ρώσων αυτό που έχουν, αλλά αυτό που θα μπορούσαν να έχουν».

Στον απόηχο ενός καθεστώτος κυρώσεων που θα παραμείνει λόγω παρατεταμένου πολέμου και πιθανώς θα ενισχυθεί περαιτέρω, αναμένεται επομένως ότι

Η ρωσική οικονομία, και μαζί της η ποιότητα ζωής της ρωσικής κοινωνίας, θα υποχωρήσουν

– ενώ τα θεμέλια της χώρας δεν κλονίζονται.

Από την άλλη πλευρά, είναι γεγονός ότι οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί μέχρι στιγμής δεν έχουν σταματήσει τον ρωσικό στρατό και αν σπάσουν όλα τα σχοινιά – πράγματι, πολλά σχοινιά και συνδετικά νήματα έχουν σπάσει τους τελευταίους μήνες – το ρωσικό ενεργειακό όπλο μπορεί ακόμα να χρησιμοποιηθεί από τη Μόσχα ενάντια σε αντιπάλους που είναι εκτεθειμένοι σε αυτήν.

Τουλάχιστον μέχρι να πραγματοποιηθεί η τρέχουσα, εξαιρετικά γρήγορη και εκτεταμένη διαφοροποίηση των ευρωπαϊκών εισαγωγών ενέργειας και ο ευρείας κλίμακας διαχωρισμός των ρωσικών πηγών ενέργειας.

Το γνωστό παλιό διπλωματικό ρητό ότι «η Ρωσία δεν είναι ποτέ τόσο αδύναμη όσο φαίνεται και ποτέ τόσο δυνατή όσο φαίνεται» φαίνεται να ισχύει ακόμη και στον 21ο αιώνα.

Εναρκτήρια εικόνα: Βλαντιμίρ Πούτιν και Μπαράκ Ομπάμα το 2016: πολύ πέρα ​​από τη φιλία (Φωτογραφία: AFP/Sputnik/Alexei Druzhinin)