Οι τουρκικές προεδρικές και βουλευτικές εκλογές ανησυχούν την Ελλάδα. Ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου έχει πιο ήπιο τόνο από τον νυν Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, αλλά “κόκκινες γραμμές” Τα στρατηγικά συμφέροντα της Άγκυρας στην ανατολική Μεσόγειο θα παραμείνουν πρόβλημα για την Αθήνα.

Οι Έλληνες χαίρονται που βλέπουν τον Ερντογάν να φεύγει

Μετά τους Τούρκους, οι Έλληνες θα είναι οι πιο κοντινοί παρατηρητές στις τουρκικές εκλογές της Κυριακής και δεν έχουν αυταπάτες ότι θα υπάρξουν θεμελιώδεις αλλαγές στις τεταμένες σχέσεις με τον παλιό εχθρό (αλλά μέλος του ΝΑΤΟ) σε όλο το Αιγαίο μετά την ψηφοφορία, ανεξάρτητα από το ποιος κερδίζει. Φυσικά, παρά τις περιορισμένες προσδοκίες, αυτό δεν σημαίνει ότι οι Έλληνες δεν θα χαιρόντουσαν να βλέπουν τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος έχει αποδειχθεί ανένδοτος όλα αυτά τα χρόνια με την Αθήνα, να φεύγει.

Ο ηγέτης της Άγκυρας όχι μόνο αύξησε τον κίνδυνο αεροπορικής σύγκρουσης πάνω από το Αιγαίο, αλλά άφησε να εννοηθεί ότι θα μπορούσε να καταλάβει ένα ελληνικό νησί εν μία νυκτί και μάλιστα απείλησε την Αθήνα με πύραυλο κρουζ. Η απόφασή του το 2020 να μετατρέψει την Αγία Σοφία της Κωνσταντινούπολης – άλλοτε τη μεγαλύτερη εκκλησία στην ελληνόφωνη Κωνσταντινούπολη – από μουσείο σε τζαμί, όπως συνέβαινε κατά την οθωμανική περίοδο, προκάλεσε σοβαρά πολιτιστικά τραύματα στους Έλληνες.

Το Τουρκικό Δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας»

Τότε, ο Ερντογάν είναι υποστηρικτής του τουρκικού δόγματος α «Η γαλάζια πατρίδα». Αυτή η ιδέα αναπτύχθηκε στο τουρκικό ναυτικό από εθνικιστές ναύαρχους στα μέσα της δεκαετίας του 2000. Θα ήθελαν να αποκαταστήσουν τα θαλάσσια σύνορα του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, όπου μπορούν να εδραιώσουν την κυριαρχία τους.

Χάρτης «Η γαλάζια πατρίδα» που σχεδιάστηκε από αυτούς τους ναύαρχους στοχεύει ουσιαστικά στην εισβολή στις ειδικές οικονομικές ζώνες (ΕΟΖ) που διεκδικούν Έλληνες και Κύπριοι. Η Ελλάδα και η Τουρκία, και οι δύο μέλη του ΝΑΤΟ, διαφωνούν εδώ και χρόνια σχετικά με την οριοθέτηση των θαλάσσιων και εναέριων συνόρων τους στην περιοχή, που επανειλημμένα συνορεύει με ένοπλη σύγκρουση.

Μπαρούτι στα νησιά

Η προηγούμενη κλιμάκωση της έντασης σημειώθηκε το καλοκαίρι του 2020, γύρω από το μικρό ελληνικό νησί Καστελλόριζο, που βρίσκεται λίγα μόλις χιλιόμετρα από τις τουρκικές ακτές. Η Τουρκία έστειλε το σεισμικό της σκάφος Oruc Reis, συνοδευόμενο από πολεμικά πλοία, για να ερευνήσει τον βυθό σε μια περιοχή που αμφισβητεί με την Ελλάδα για υδρογονάνθρακες.

Σε απάντηση, η Αθήνα ξεκίνησε ναυτικούς ελιγμούς μέχρι να ανακοινώσει ένα χρονοδιάγραμμα “μείζων” απόκτησης όπλων. Τα τελευταία χρόνια η σύγκρουση έχει πάρει νέα διάσταση με την ανακάλυψη μεγάλων αποθεμάτων φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο.

Η τουρκική διπλωματία αμφισβήτησε την κυριαρχία της Ελλάδας σε ορισμένα νησιά του Αιγαίου, το καθεστώς των οποίων καθορίστηκε από τη Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάνης (1923), τη Σύμβαση του Μοντρέ (1936) και τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων (1947). Εν ολίγοις, η Άγκυρα κατηγορεί την Αθήνα ότι αναπτύσσει στρατεύματα σε αυτά τα νησιά κατά παράβαση αυτών των συμφωνιών. Οι Έλληνες το απορρίπτουν.

Ο σταρ που «κοροϊδεύτηκε» δημόσια από τη σύζυγό του κινηματογραφήθηκε με τη γυναίκα με την οποία την απάτησε

Κιλιτσντάρογλου, το μικρότερο κακό

Ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ένας 74χρονος πρώην γραφειοκράτης, θα ήταν σίγουρα ευκολότερος διπλωματικός εταίρος, αλλά πολλοί σημειώνουν ότι θα μπορούσε να προσφέρει μια αλλαγή στο ύφος και όχι στην ουσία. Όταν πρόκειται για μεγάλες περιφερειακές μάχες – θαλάσσια σύνορα, ενεργειακοί πόροι της Ανατολικής Μεσογείου και Κύπρος – οι κορυφαίες στρατηγικές προτεραιότητες της Τουρκίας είναι πιθανό να παραμείνουν άκαμπτες.

Οι σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας έχουν βελτιωθεί τους τελευταίους μήνες, με τον Ερντογάν να υιοθετεί πιο ήρεμο τόνο αφού η Αθήνα υποσχέθηκε γρήγορα την υποστήριξή της στις προσπάθειες παροχής βοήθειας μετά τους τεράστιους σεισμούς του Φεβρουαρίου στην Τουρκία. Ωστόσο, δεν είναι γνωστό πόσο θα διαρκέσει μια τέτοια απόψυξη. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, ο Ερντογάν υποσχέθηκε τις τελευταίες ημέρες ότι θα συνεχίσει “προκαλεί πρόβλημα” Η Ελλάδα με τις γενναίες αμυντικές δαπάνες της Τουρκίας.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός «δεν έχει αυταπάτες»

Ερωτηθείς για τις τουρκικές εκλογές, ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είχε ελάχιστες προοπτικές για συνολική αλλαγή στις διμερείς σχέσεις. “Χαιρετίζω τη σχετική βελτίωση του κλίματος μετά τους καταστροφικούς σεισμούς στην Τουρκία, αλλά δεν έχω αυταπάτες. Η τουρκική πολιτική δεν θα αλλάξει από τη μια μέρα στην άλλη”δήλωσε.

Παραπονέθηκε ιδιαίτερα για τη στρατηγική «Η γαλάζια πατρίδα» της Τουρκίας, μέσω της οποίας η Άγκυρα προσπαθεί να προβάλει τη ναυτική της υπεροχή στην ανατολική Μεσόγειο. «Η «γαλάζια πατρίδα» υπήρξε ακρογωνιαίος λίθος του τουρκικού επεκτατισμού τα τελευταία χρόνια, αποτελώντας δυνητική απειλή για τη χώρα μας».είπε ο Μητσοτάκης.

Ασφάλεια στο Αιγαίο

Ο Κωνσταντίνος Φίλης, διευθυντής του Ινστιτούτου Παγκόσμιων Υποθέσεων και καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος, υποστήριξε ότι υπήρχε σαφής διαφορά στο στυλ μεταξύ των αντιπάλων στις εκλογές της Τουρκίας, αλλά προειδοποίησε ότι οι θέσεις τους μάλλον δεν θα αποδειχθούν πολύ διαφορετική στο κεντρικό ζήτημα της ασφάλειας στο Αιγαίο.

«Το δόγμα της «γαλάζιας πατρίδας» ήταν επινόηση των κεμαλικών (ο Κιλιτσντάρογλου προέρχεται από το κόμμα που ίδρυσε ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ), όπως και το ζήτημα της αποστρατιωτικοποίησης των ελληνικών νησιών»., αυτός είπε. Η επίσημη στάση της Τουρκίας είναι να απαιτήσει από την Αθήνα να αποστρατικοποιήσει τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, καθώς πολλοί Έλληνες φοβούνται ότι η Τουρκία έχει εδαφικές φιλοδοξίες πάνω τους. «Δεν ξέρω πόσο εύκολο θα είναι για τον Κιλιτσντάρογλου να αλλάξει τη ρητορική, όταν ο Ερντογάν έχει θέσει τον πήχη τόσο ψηλά»πρόσθεσε ο Φίλης.

Προσέγγιση στην Κύπρο

Ο Κύπριος Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης προέβλεψε επανέναρξη των συνομιλιών επανένωσης στο διαιρεμένο νησί μετά τις εκλογές στην Τουρκία σε πρόσφατη συνέντευξή του. πολιτικήαλλά σημείωσε επίσης ότι δεν πιστεύει ότι ο Ερντογάν και ο Κιλιτσντάρογλου θα έχουν μεγάλες διαφορές σχετικά με την προσέγγισή τους στην Κύπρο.

«Η στάση και η διαχρονική προσέγγιση της Τουρκίας απέναντι στο Κυπριακό δεν επηρεάζεται από τις κυβερνητικές αλλαγές στη χώρα»αυτός είπε. Εάν ο Ερντογάν κερδίσει τις εκλογές, η προσέγγιση της Τουρκίας στις μακροχρόνιες διαφορές με την Ελλάδα είναι πολύ απίθανο να αλλάξει». δήλωσε ο Emre Peker, Τούρκος και Ευρωπαίος ειδικός στην εταιρεία ανάλυσης κινδύνου Eurasia Group.

Πρόσθεσε ότι ο Ερντογάν θα είναι ανοιχτός στον διάλογο, αλλά και θα υιοθετήσει γρήγορα μια επιθετική στάση εάν οι διαπραγματεύσεις αντιμετωπίσουν δυσκολίες. «Εάν κερδίσει ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, η προσέγγιση της Άγκυρας στην Αθήνα θα ήταν πολύ πιο φιλική – ακόμα κι αν οι κόκκινες γραμμές της Τουρκίας δεν μετακινηθούν».

Ο Soner Cagaptay, διευθυντής του ερευνητικού προγράμματος για την Τουρκία στο Ινστιτούτο της Ουάσιγκτον, είπε ότι η διαφορά μεταξύ των δύο αντιπάλων στις τουρκικές εκλογές είναι πολύ πιο δυαδική για την ασφάλεια της Ελλάδας. “Είτε ο Ερντογάν θα χάσει και η 20ετής διακυβέρνησή του θα τελειώσει, ή θα κερδίσει και η Τουρκία θα γίνει πλήρης απολυταρχία. Έτσι για την Ελλάδα, είναι μια επιλογή μεταξύ δημοκρατίας ή απολυταρχίας στο εγγύς μέλλον”.αυτός είπε.

Ενεργειακή διπλωματία

Πρόσθεσε ότι οι αυταρχικοί συνήθως χρησιμοποιούν την εξωτερική πολιτική για να αποσπάσουν την προσοχή του κοινού από τα προβλήματά τους, ενώ ο Kilicdaroglu θα επιδιώξει να εμβαθύνει τους δεσμούς με την Ευρώπη και τις εμπορικές σχέσεις μέσω της τελωνειακής ένωσης ΕΕ-Άγκυρας – ένα ελεύθερο εμπόριο που ισχύει από το 1995. Ο Captagay είπε επίσης ότι η ενέργεια μπορεί να προσφέρει λόγοι συνεργασίας και όχι αντιπαράθεσης, καθώς η Ελλάδα θα ήταν το κύριο σημείο εισόδου στην ΕΕ για το φυσικό αέριο από την Κεντρική Ασία και τη Νότια Αφρική, τον Καύκασο, το οποίο η Τουρκία θα διοχέτευε προς τα δυτικά.

Όπως ήταν αναμενόμενο, ανώτεροι διπλωμάτες επιμένουν ότι έχει έρθει η ώρα να τεθούν ξανά σε τροχιά οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών. Με την Ελλάδα να αντιμετωπίζει τις δικές της εκλογές στις 21 Μαΐου, υπάρχει ευκαιρία για επαναφορά. Πολλοί πολιτικοί αναλυτές προβλέπουν ότι μετά τις εκλογές, ακόμη και ένας νικητής Ερντογάν θα βρεθεί σε τόσο δεινή οικονομική κατάσταση που θα πρέπει να επικεντρωθεί σε μεγάλες μεταρρυθμίσεις και στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων αντί να εμβαθύνει τις διαφορές με την Ελλάδα.

«Μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους, στο δεύτερο εξάμηνο του έτους, θα υπάρξει μια νεοεκλεγείσα και εντεταλμένη κυβέρνηση σε Ελλάδα, Τουρκία και Κύπρο»είπε ο Γενς Πλότνερ, ανώτερος σύμβουλος εξωτερικών υποθέσεων του γερμανού καγκελαρίου Όλαφ Σολτς, στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών στις 26 Απριλίου. «Είναι μια καλή κατάσταση για μια νέα θετική δυναμική να φέρει περισσότερη σταθερότητα σε αυτή την περιοχή, διότι στο τέλος της ημέρας όλοι ωφελούνται εάν υπάρχει καλή κατανόηση και σταθερότητα σε αυτήν την περιοχή»..

Ηνωμένες Πολιτείες: τα προβλήματα μπορούν να λυθούν

«Υπάρχει βούληση και στις δύο πλευρές του Αιγαίου να επιδιώξουν την ειρήνη και να καταλήξουν σε συμβιβασμό»συμφώνησε ο Πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα Γιώργος Τσούνης, ο οποίος μίλησε στο ίδιο φόρουμ την επόμενη μέρα. Ο Τσούνις είπε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα βοηθούσαν εάν τους ζητηθεί, αλλά κατέστησε σαφές ότι δεν ήταν ο ρόλος της Ουάσιγκτον να υπαγορεύσει τι πρέπει να γίνει.

Πρόσθεσε ότι όταν υπάρχουν εντάσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, «Έχουμε ένα επίπεδο ανησυχίας, αλλά ενθαρρύνουμε τους δύο συμμάχους μας στο ΝΑΤΟ να επιλύσουν τα ζητήματά τους με διπλωματικά μέσα, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο».. “Ο κόσμος λέει: Πρέσβη, αυτό δεν αρκεί. Λυπάμαι, τι άλλη απάντηση θα θέλατε να δώσει κάποιος: πάμε στον πόλεμο; Είναι γελοίο, τα ζητήματα που αμφισβήτησαν τη σχέση Ελλάδας-Τουρκίας μπορούν να λυθούν”.

Ο Κωνσταντίνος Φίλης είπε ότι η Ελλάδα δεν πρέπει να περιμένει προτάσεις από δυτικούς συμμάχους, αλλά πρέπει να ετοιμάσει τον δικό της οδικό χάρτη, δείχνοντας στην Τουρκία και τη Δύση πώς βλέπει το μέλλον της περιοχής και πόσο ουσιαστικές διαπραγματεύσεις μπορούν να γίνουν με την Άγκυρα.

«Οι συνομιλίες για την τελωνειακή ένωση (ΕΕ-Τουρκία) θα ξαναρχίσουν σύντομα και εναπόκειται στην Ελλάδα να πείσει τους Γάλλους και τους Γερμανούς ότι η Ευρώπη θα κερδίσει όσον αφορά τη σταθερότητα και την αποκατάσταση της τάξης σε μια περιοχή για την οποία έχει κάτι να ανησυχεί: μετανάστευση, ενέργεια ή το μέλλον αποτυχημένων κρατών όπως η Λιβύη»αυτός πρόσθεσε.