Στο πρώτο και το δεύτερο μέρος της σειράς άρθρων μας που κάνει τον απολογισμό του πλούτου υδρογονανθράκων της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου, παρουσιάσαμε τον πλούτο του φυσικού αερίου της περιοχής και την ανάπτυξη της εξόρυξης και της τοπικής χρήσης. Όπως είδαμε προηγουμένως, οι ευρωπαϊκές αντιπροσωπείες στην περιοχή δεν είναι χωρίς λόγο. Τα κοιτάσματα που έχουν ανακαλυφθεί μέχρι στιγμής κρύβουν πολλά τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου και, σύμφωνα με ειδικούς του κλάδου, ο όγκος των ανεξερεύνητων αποθεμάτων θα μπορούσε ακόμη και να τον ξεπεράσει. Αλλά όχι μόνο η εξόρυξη της περιοχής, αλλά και η χρήση ανεβαίνει όλο και πιο ψηλά. Η πληθυσμιακή έκρηξη και η εκβιομηχάνιση των χωρών της περιοχής αναμένεται να αυξήσουν περαιτέρω την εγχώρια ζήτηση για φυσικό αέριο, γεγονός που θα μπορούσε να αποτελέσει εμπόδιο στην επέκταση της ποσότητας που μπορεί να πωληθεί. Αλλά ακόμα κι αν ήταν δυνατή η αύξηση της εξαγώγιμης ποσότητας, η μεταφορά θα ήταν μια άλλη σοβαρή πρόκληση.

Είναι δυνατή η παράδοση περιφερειακού φυσικού αερίου στην Ευρώπη; Εάν ναι, ποιες είναι οι πιθανές λύσεις; Ποια γεωπολιτικά και εμπορικά συμφέροντα ελλοχεύουν στο παρασκήνιο; Αναζητήσαμε την απάντηση σε αυτό στην ανάλυση του Szazadvég για την Ανατολική Μεσόγειο. Στο τρίτο μας άρθρο παρουσιάζοντας τα κύρια συμπεράσματά μας, περιγράφουμε τις δυνατότητες και τα γεωπολιτικά και εμπορικά χαρακτηριστικά της εξαγωγής ευρωπαϊκού φυσικού αερίου από την περιοχή.

Οι διεθνείς παίκτες υδρογονανθράκων αναγνώρισαν γρήγορα τις άνευ προηγουμένου ευκαιρίες

Αν και τα γιγάντια κοιτάσματα φυσικού αερίου που ανακαλύπτονται το ένα μετά το άλλο ανήκουν στα χωρικά ύδατα ορισμένων εθνών, σε πολλές περιπτώσεις η ιδιοκτήτρια χώρα μπορεί να απολαύσει μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό των οφελών. Η εξόρυξη πραγματοποιείται συνήθως από μια μεγάλη διεθνή εταιρεία ή μια κοινοπραξία αυτών που αγοράζει τα αποκλειστικά δικαιώματα εξόρυξης της συγκεκριμένης έκτασης. Και από εκεί, μπορούν ήδη να επωφεληθούν από τα οφέλη που προκύπτουν, ειδικά σε περιόδους ανόδου των τιμών της ενέργειας, όπως αυτή που βιώνουμε αυτή τη στιγμή.

Μεγάλες διεθνείς εταιρείες, εκμεταλλευόμενες την τεχνολογική τους υπεροχή και το δίκτυο των διασυνδέσεών τους, κυριαρχούν με ταχείς ρυθμούς στα αποθέματα που ανακαλύφθηκαν στις αναπτυσσόμενες περιοχές.

Οι χώρες στις αναπτυσσόμενες περιοχές συχνά δεν διαθέτουν την τεχνογνωσία και άλλους πόρους για να εξερευνήσουν και να εκμεταλλευτούν νέες περιοχές. Σε τέτοιες περιπτώσεις, μια μεγάλη διεθνής εταιρεία δίνει χείρα βοηθείας με τις δοκιμαστικές γεωτρήσεις και την κατασκευή της απαραίτητης υποδομής, αλλά όχι από καθαρή καλή θέληση. Υπάρχει μια ψυχρή εμπορική λογική πίσω από τις προσφορές, διότι έτσι είναι δυνατή η απόκτηση δικαιωμάτων εξόρυξης «με έκπτωση». Έτσι μπορεί να συμβεί τα δικαιώματα εξόρυξης του αιγυπτιακού κοιτάσματος φυσικού αερίου Zohr, χωρητικότητας 840 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων, να μοιράζονται η ιταλική ENI, η ρωσική Rosneft και ο επενδυτικός όμιλος Mubadala από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, για 90 % του συνολικού εξαγόμενου όγκου, όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα, απεικονίζουμε.

Την ίδια στιγμή, για παράδειγμα, στα κοιτάσματα φυσικού αερίου του Δέλτα του Δυτικού Νείλου, η αμερικανο-βρετανική British Petroleum και η γερμανική Deutsche Erdoel AG εκπροσωπούνται σε ποσοστό άνω του 80%. Στην περίπτωση του κοιτάσματος φυσικού αερίου Λεβιάθαν στο Ισραήλ, η American Noble μπορεί να διεκδικήσει σημαντικό ποσοστό 40%. Μπορούμε επομένως να δούμε ότι οι μεγάλες δυτικές εταιρείες στη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου μπορούν στο μέλλον να επωφεληθούν σε μεγάλο βαθμό από τον πλούτο υδρογονανθράκων στην περιοχή.

Δεν αρκεί η εξόρυξη, το φυσικό αέριο από την Ανατολική Μεσόγειο πρέπει να παραδοθεί και στην Ευρώπη

Προκειμένου μια από τις πιο φερέγγυες ευρωπαϊκές αγορές να έχει πρόσβαση στο φυσικό αέριο που παράγεται στην περιοχή, θα πρέπει να επιλυθούν ορισμένα υπάρχοντα προβλήματα μεταφορών. Και αυτό σίγουρα θα απαιτούσε μεγαλειώδεις εξελίξεις υποδομής. Η μεταφορά θα μπορούσε να επιλυθεί πιο αποτελεσματικά με τρεις τρόπους: με αγωγό, υγροποιημένο (LNG) ή συνδυασμό και των δύο.

Οι πιθανές διαδρομές για χερσαίους αγωγούς θα περνούσαν κοντά σε εμπόλεμες ζώνες και ρωσικές στρατιωτικές βάσεις

Επί του παρόντος, η μεταφορά με αγωγούς θα είναι μια από τις πιο αποτελεσματικές λύσεις για την Ευρώπη. Μία από τις πιο προφανείς διαδρομές για αυτό θα ήταν η κατασκευή ενός αγωγού προς τα δυτικά κατά μήκος της βορειοαφρικανικής ακτής ή ενός αγωγού στα βόρεια της ανατολικής ακτής της Μεσογείου, δηλαδή προς την κατεύθυνση της Τουρκίας. Και στις δύο περιπτώσεις, προκύπτουν σοβαροί κίνδυνοι για την ασφάλεια λόγω της εμπλοκής της Λιβύης και της Συρίας. Επιπλέον, στην τρέχουσα γεωπολιτική κατάσταση, μπορεί επίσης να είναι χρήσιμο να ληφθεί υπόψη ότι τα τελευταία χρόνια μια μεγάλη ρωσική στρατιωτική βάση έχει εγκατασταθεί κοντά στην Ταρτούς στη Συρία, από την οποία ο πιθανός αγωγός προς τα βόρεια θα περνούσε όχι μακριά.

Ένας υποθαλάσσιος αγωγός θα ήταν βέλτιστος τόσο από άποψη ασφάλειας όσο και από τεχνικής άποψης, αλλά θα συναντούσε πολιτικά εμπόδια

Αλλο ιδέα θα ήταν η κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού φυσικού αερίου που θα άγγιζε την Κύπρο στο νησί της Κρήτης και θα συνδεόταν με το ελληνικό δίκτυο, από όπου το αέριο θα μπορούσε να φτάσει στη Δυτική Ευρώπη μέσω ιταλοελληνικής διασύνδεσης. Ωστόσο, αυτό μόνο θα επιδείνωνε την ελληνοτουρκική σύγκρουση.

Δεν είναι ακόμη σαφές ποια από τα πιθανά έργα που βασίζονται σε αγωγούς θα είναι εφικτά. Μέχρι τότε, θα ήταν δυνατή η παράδοση περισσότερου φυσικού αερίου από την περιοχή στην Ευρώπη μόνο μέσω αποστολών LNG. Επί του παρόντος, η Αίγυπτος έχει τη μεγαλύτερη ευκαιρία για αυτό, καθώς η χώρα διαθέτει ήδη ικανότητα παραγωγής LNG στο Itku και στη Damietta, αλλά το Ισραήλ επίσης εργάζεται ήδη για τη δημιουργία των απαραίτητων τερματικών αποστολών.