Από την άποψη της κοινωνικής αποδοχής της πυρηνικής ενέργειας, ένα από τα βασικά ζητήματα είναι η ασφαλής διαχείριση των ραδιενεργών αποβλήτων που παράγονται και των αναλωμένων καυσίμων – εξήγησε στην εφημερίδα μας ο μηχανικός και ειδικός στην πυρηνική ενέργεια Zsolt Hárfás. Εξήγησε ότι η τελική αποθήκευση απορριμμάτων χαμηλής και μέσης στάθμης και η προσωρινή αποθήκευση αναλωμένων καυσίμων μπορούν πλέον να θεωρηθούν λυμένες από κάθε άποψη χάρη στις διάφορες εγκαταστάσεις αποθήκευσης.

Ο Zsolt Hárfás ανέφερε ότι βασικά δύο επιλογές πρέπει να εξεταστούν σχετικά με την ασφαλή και μακροπρόθεσμη διαχείριση των κασετών αναλωμένου καυσίμου. Το πρώτο είναι ο ανοιχτός κύκλος καυσίμου, που σημαίνει ότι το αναλωμένο καύσιμο θα τοποθετηθεί απευθείας σε βαθιά αποθήκευση χωρίς επεξεργασία. Το άλλο είναι το κλείσιμο του κύκλου του καυσίμου, δηλαδή ότι σε αυτή την περίπτωση η πυρηνική βιομηχανία δεν θεωρεί το αναλωμένο καύσιμο ως απόβλητο προς ταφή, αλλά ως δυνητικό νέο καύσιμο με επανεπεξεργασία.

Η ρωσική Rosatom είναι ο παγκόσμιος ηγέτης στις εξελίξεις που σχετίζονται με το κλείσιμο του κύκλου καυσίμου, την εμπειρία και τις τεχνολογίες παραγωγής και λειτουργίας. Ένα καλό παράδειγμα αυτού είναι το μπλοκ ταχέων νετρονίων τύπου BN-800 στον πυρηνικό σταθμό Beloyarsk της Ρωσίας, αφού η ενεργή ζώνη του αντιδραστήρα περιέχει πλέον μόνο καύσιμο ουρανίου-πλουτωνίου MOX. Σε αντίθεση με το εμπλουτισμένο ουράνιο που χρησιμοποιείται παραδοσιακά στην πυρηνική βιομηχανία, το οξείδιο του πλουτωνίου χρησιμοποιείται για την παραγωγή καυσίμου MOX, το οποίο λαμβάνεται κατά την επεξεργασία του αναλωμένου καυσίμου από συμβατικούς αντιδραστήρες τύπου VVER υπό πίεση νερού, όπως ο πυρηνικός Paks. Για αυτό, προστίθεται οξείδιο απεμπλουτισμένου ουρανίου. Με βάση το πρώτο, σύμφωνα με τον ειδικό, φαίνεται ότι η ανακύκλωση είναι ήδη δυνατή στην πυρηνική ενέργεια με τη μέγιστη προστασία της κοινωνίας και του περιβάλλοντος.

Ο Zsolt Hárfás πρόσθεσε: μπορούμε να μιλάμε όλο και περισσότερο για την ανακύκλωση, οι πυρηνικοί σταθμοί κλειστού κύκλου καυσίμου του μέλλοντος θα παράγουν μια πολύ ελάχιστη ποσότητα αποβλήτων υψηλής ραδιενέργειας που προορίζονται για τελική διάθεση, επιπλέον τα διαθέσιμα αποθέματα ουρανίου στη Γη είναι επαρκή για χιλιάδες χρόνια. Επιπλέον, μέσω της τεχνολογίας – ίσως στο όχι πολύ μακρινό μέλλον – θα είναι διαθέσιμη απεριόριστη ενέργεια σύντηξης.

Από την άλλη πλευρά, η διαχείριση και η διάθεση των απορριμμάτων που σχετίζονται με την αποξήλωση ηλιακών και αιολικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής βρίσκονται ακόμη σε αρχικό στάδιο. Ο εμπειρογνώμονας σημείωσε επίσης ότι ενώ η διάρκεια ζωής ενός πυρηνικού σταθμού είναι εξήντα έως ογδόντα χρόνια, η διάρκεια ζωής των ηλιακών και αιολικών σταθμών είναι περίπου το ένα τρίτο αυτής, ή 20 έως 25 χρόνια.

Υπάρχει ακόμη πολύ μικρή πρακτική εμπειρία στην ανακύκλωση ανεμογεννητριών. Τα περισσότερα από τα υλικά που χρησιμοποιούνται στους στρόβιλους, όπως το αλουμίνιο, ο χάλυβας και ο χαλκός, μπορούν κυρίως να ανακυκλωθούν, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις το μεγαλύτερο κομμάτι σκυροδέματος, η βάση, απλώς αφήνεται στο έδαφος κατά την αποσυναρμολόγηση. Επιπλέον, υπάρχουν μεγάλες ποσότητες υλικών που είναι δύσκολο να απορριφθούν, όπως λάδια, γράσα και το εξαιρετικά καταστροφικό για το κλίμα μονωτικό αέριο SF6. Η ανακύκλωση των εκσκαφέων είναι μια τεράστια πρόκληση γιατί δεν έχει νόημα από τεχνολογική, περιβαλλοντική ή οικονομική άποψη. Ακόμη και σήμερα, τα αποσυναρμολογημένα πτερύγια ανεμογεννητριών απλώς μεταφέρονται σε χωματερή και σε πολλά σημεία απλώς θάβονται, για παράδειγμα στις ΗΠΑ.

Στην Ευρώπη, η «μπουλντόζα» εξαρτημάτων από υαλοβάμβακα απαγορεύεται από το νόμο, επομένως οι λεπίδες καίγονται, κάτι που δεν είναι φιλικό προς το περιβάλλον, αφού οι ρύποι των προϊόντων καύσης επιβαρύνουν έντονα την ατμόσφαιρα, ενώ το ενεργειακό τους περιεχόμενο είναι πρακτικά μηδενικό. Με άλλα λόγια, η διάλυση των αιολικών πάρκων δημιουργεί συγκεκριμένα περιβαλλοντικά προβλήματα. Ο Zsolt Hárfás σημείωσε ότι παρά τις τεράστιες επιδοτήσεις στη Γερμανία, πολλοί φορείς εκμετάλλευσης δεν είχαν αρκετά αποθέματα για να χρηματοδοτήσουν την αποξήλωση των αιολικών πάρκων που έκλεισαν, και χιλιάδες αιολικά πάρκα έκλεισαν επειδή η περίοδος επιδότησής τους των είκοσι ετών έχει λήξει.

Η κατάσταση είναι παρόμοια με τους ηλιακούς συλλέκτες. Σε όλο τον κόσμο, τα περισσότερα ηλιακά πάνελ καταλήγουν σε χωματερές. Αυτό οφείλεται εν μέρει στην έλλειψη υποδομών σε όλο τον κόσμο και εν μέρει στο κόστος ανακύκλωσης. Εν τω μεταξύ, ωστόσο, ορισμένες τεχνολογίες έχουν ήδη αναπτυχθεί σε τέτοιο βαθμό που πολύτιμες πρώτες ύλες όπως το ασήμι, το κοβάλτιο και ο χαλκός μπορούν επίσης να ανακτηθούν από τις μονάδες. Ταυτόχρονα, η μεγάλης κλίμακας οικονομική ανακύκλωση των ηλιακών κυψελών δεν έχει ακόμη επιλυθεί τεχνολογικά.

Εικόνα εξωφύλλου: Εικονογράφηση (MTVA/Επιμέλεια: Csaba Jászai)