Μεταξύ Grand Palace Ephemeral του Παρισιού, στους πρόποδες του Πύργου του Άιφελ, βρήκα Σταμάτιος Ζωχιός. Είναι ένας ψηλός και αδύνατος Έλληνας, είναι ντυμένος με μαύρο χιτώνα και στο λαιμό του έχει ένα μικρό φουλάρι ανοιχτόχρωμα, έχει γένια και σπαστά μαλλιά. Μου παραδέχεται ότι είναι από την Αθήνα αλλά ότι επισκέφτηκε την πόλη που είναι φέτος η ευρωπαϊκή πολιτιστική πρωτεύουσα – την Ελευσίνα. Τον ρωτάω τι μπορώ να ανακαλύψω σε αυτή την ελληνική πόλη.

Σταμάτιος Ζωχιός: “Η Ελευσίνα βρίσκεται περίπου 20 χλμ από την Αθήνα και έχει περίπου 25.000 κατοίκους. Στην αρχαιότητα ήταν μια από τις 5 σημαντικότερες ελληνικές πόλεις. Στα αρχαία ελληνικά ονομαζόταν Ελευσίνα και στα νέα ελληνικά Ελευσίνα. σήμαινε τόπος συνάντησης. της Αποκάλυψης, των αποκαλύψεων Στην αρχαιότητα ήταν πολύ σημαντικός θρησκευτικός χώρος.Είναι γνωστός μέχρι σήμερα για τα «Μυστήρια της Ελευσίνας» και τα οποία βασίζονται στο μύθο της Περσεφόνης -της κόρης του Δία και της Δήμητρας.

Τώρα στην αρχαιότητα ήταν θρησκευτική πόλη αλλά με την έλευση του Χριστιανισμού η πόλη κράτησε τα ερείπια της και τέλος. Η κατάσταση αλλάζει ακόμη περισσότερο με το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου όταν η πόλη βιομηχανοποιείται. Δυστυχώς, η φύση που υπήρχε στην πόλη μέχρι τότε χάθηκε ακριβώς λόγω των πολλών εργοστασίων που χτίστηκαν εδώ.

Αυτή τη στιγμή λοιπόν εδώ υπάρχει μια έντονη αντίθεση μεταξύ του παρελθόντος και του παρόντος. Η πόλη ταλαντεύεται ανάμεσα στο ιερό μέρος όπως υπήρχε και όπως διατηρήθηκε μέχρι τώρα, από την ιερή πόλη της αρχαιότητας μέχρι σήμερα, που έχει φέρει μαζί της πολλούς μετανάστες, Αλβανούς για παράδειγμα. Και ανάμεσα σε όλα αυτά, μια παραμορφωμένη φύση και μια βαριά βιομηχανία που βαραίνει την πόλη.

Η πόλη όμως αναφέρεται από όλους τους μεγάλους συγγραφείς της αρχαιότητας: από τον Πλάτωνα, από τον Σοφοκλή, από τον Πίνδαρο. Υπάρχουν όμως και αναφορές στην Ελευσίνα στη σύγχρονη λογοτεχνία – πολλοί ποιητές αναπτύσσουν τα μυστήρια της Ελευσίνας: ο Αμερικανός συγγραφέας Έζρα Πάουντ αλλά και ο δοκιμιογράφος και μυθιστοριογράφος Χένρι Μίλερ. Κι έτσι, εδώ έχουμε ένα αρχαιολογικό παρελθόν διατηρημένο και ορατό το 2023, αλλά έχουμε και έναν άυλο πολιτισμό – συγγραφείς που μίλησαν για Ελευσίνα ή Ελευσίνα».

Την γνώρισα και στο Φεστιβάλ Βιβλίου του Παρισιού Dorottya Szávai από τη Veszprém της Ουγγαρίας. Με πλούσια ξανθά μαλλιά και μεγάλη χαρά στο πρόσωπό της, έρχεται να με προσκαλέσει στην πολιτιστική της πρωτεύουσα το 2023.

Dorottia Szavai: “Υπάρχουν 200 έργα και 2.000 πολιτιστικά προγράμματα φέτος στα οποία η Veszprem είναι η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Μπορώ όμως να πω ότι κάτι συμβαίνει κάθε μέρα. Έχουμε διάφορα μουσικά φεστιβάλ, εκθέσεις, λογοτεχνικά συνέδρια στα οποία συμμετέχουν Ευρωπαίοι ποιητές. Είναι μια τεράστια ευκαιρία για τη Veszprem, μια πόλη που ήταν πάντα πολυπολιτισμική. Πολλοί μας ρωτούν αν πρόκειται για κεντροευρωπαϊκό, ανατολικοευρωπαϊκό ή απλώς ευρωπαϊκό πολιτισμό. Υπάρχει μια συζήτηση για αυτό, αλλά δεν νομίζω ότι θα βρεθεί η απάντηση. Είναι καλό, από την άλλη, που αυτή μπορεί να είναι η αρχή μιας πολύ καλής συνεργασίας με τις δύο πρωτεύουσες – Τιμισοάρα και Ελευσίνα».

Αλλά, μέχρι νεωτέρας, τι κάνει η Τιμισοάρα αφού είναι η πολιτιστική πρωτεύουσα; Ρώτησα τη συγγραφέα Adriana Babeți, που ήρθε στο Φεστιβάλ Βιβλίου του Παρισιού:

Αντριάνα Μπαμπέτη: “Υπήρξαν αρκετές εκδηλώσεις και άλλες βρίσκονται σε εξέλιξη που σας έφεραν στην κατάσταση να μην μπορείτε να συμμετάσχετε σε αυτές επειδή δεν βρίσκουμε πλέον εισιτήρια για αυτές. Ο μαέστρος Cristian Măcelaru ήρθε και η Φιλαρμονία κόντευε να πέσει, οπότε το έκανε συναυλία. Το Εθνικό Θέατρο έφερε ένα μεγάλο αστέρι από την Ιταλία και η ουρά με όσους ήθελαν να δουν την παράσταση εκτεινόταν εκατοντάδες μέτρα. Ο χώρος των καλών τεχνών είναι επίσης πολύ δραστήριος, αλλά τα πράγματα θα εξισορροπηθούν καθώς οι μουσικές συναυλίες ξεκινά επίσης.Έπειτα η καταπληκτική έκθεση Victor Brauner, άλλος Paul Neagu και ένας άλλος Adrian Ghenie – είναι όλοι στο Μουσείο Τέχνης. Και ανοίγει το Art Encounters – μια μεγάλη διεθνή καλλιτεχνική συνάντηση. Και το φθινόπωρο ξεκινά η έκθεση Brâncusi. Τώρα δεν είναι όλοι Χαίρομαι με αυτό που βλέπουν Mie μου αρέσει και θα είναι ακόμα πιο όμορφο, για παράδειγμα, όταν ένας πύργος που φτιάχτηκε στην Πλατεία Νίκης από τους αρχιτέκτονες της Βαρκελώνης θα ανθίσει. Αυτό που είναι σημαντικό: για πρώτη φορά, όχι μόνο το κέντρο της πόλης καταλαμβάνεται από πολιτισμό, αλλά όλες οι συνοικίες είναι ζωντανές».

RFI: Θα μπορούσε αυτή η «φρενίτιδα» να συνεχιστεί;

Συγγραφέας Adriana Babeți: “Αυτή είναι η πρόκληση. Θα υπάρξει επίσης υποστήριξη για το 2024 για ορισμένα από τα έργα”.

RFI: Ποιες είναι οι αντιδράσεις; Ήρθαν οι τουρίστες; Ενδιαφέρεται ο κόσμος;

Συγγραφέας Adriana Babeți: “Η Τιμισοάρα είναι πολύ ζωντανή αυτή τη στιγμή. Ομιλούνται όλες οι γλώσσες της γης. Υπάρχει μια καλή ατμόσφαιρα”.