Ο καθηγητής οικονομικών έχει μόνο ένα «λάθος»: είναι οικονομολόγος με ριζοσπαστικό αριστερό προσανατολισμό ή θεωρείται μαρξιστής. Σε όποια ταμπέλα κι αν τοποθετηθεί ο Βαρουφάκης, ένα είναι βέβαιο: παραμένει μια φιγούρα πολυάκουστη σε ευρωπαϊκό επίπεδο και με μεγάλη ελευθερία έκφρασης.

Ωστόσο, οι ιδέες του Γιάνη Βαρουφάκη σήμερα πρέπει να συμπληρωθούν από τα πολύ μέτρια επιτεύγματα που είχε το 2015, όταν ήταν μέλος της ηγετικής ομάδας του κόμματος Σύριζα, νικητής των βουλευτικών εκλογών.

Το 2015, ο Βαρουφάκης και ο φίλος του Αλέξης Τσίπρας κατέλαβαν την εξουσία στην Ελλάδα, πρώτα ως υπουργός Οικονομικών και στη συνέχεια ως πρωθυπουργός. Η Ελλάδα βρισκόταν εν μέσω κρίσης δημόσιου χρέους και πολιτικών λιτότητας και κατά την προεκλογική περίοδο, ο Τσίπρας και ο Βαρουφάκης είχαν δώσει τόσες πολλές υποσχέσεις να διαγράψουν το ελληνικό χρέος που οι Ευρωπαίοι και οι πιστωτές δεν ήξεραν πού ήταν πολιτικά, η άκρα αριστερά ή η ακραία σωστά και δεν μπορούσε ιδιαίτερα να προβλέψει τι επρόκειτο να συμβεί στη συνέχεια όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις με τους νέους νέους Έλληνες πολιτικούς ηγέτες.

Πολύ σύντομα τα πράγματα ξεκαθάρισαν. Ο Βαρουφάκης άντεξε μόνο έξι μήνες στο υπουργείο Οικονομικών, μετά από τους οποίους παραιτήθηκε και ο Πρωθυπουργός Τσίπρας έγινε πολύ πιο ανοιχτός στον διάλογο για τις προεκλογικές υποσχέσεις, που βοήθησαν την Ελλάδα να βρει κοινό έδαφος με διεθνείς χρηματοδότες και με Ευρωπαίους αξιωματούχους. Η ευελιξία του πρώην Πρωθυπουργού σημαίνει ότι η Ελλάδα σταδιακά ξαναγίνεται μια οικονομία με απόδοση, με εξαίρεση φυσικά το δημόσιο χρέος, το οποίο παραμένει σε εξαιρετικά υψηλό επίπεδο.

Έκανα αυτή την παρένθεση ίσως πάρα πολύ για να καταλάβω ότι ο Γιάνης Βαρουφάκης είναι ενδιαφέρον για τον ρόλο του ως οικονομολόγος με πρωτότυπες ιδέες, που μπορεί να είναι εντελώς ελκυστικές για μικρούς και μεγάλους που τον λαμβάνουν υπόψη όταν λέει, για παράδειγμα, ότι ο καυγάς με τον καπιταλισμό, ότι η οικονομία έχει αποικίσει και κανιβαλίσει την πολιτική ή όταν πρόκειται για εταιρείες που θα έπρεπε να ανήκουν αποκλειστικά σε αυτούς που εργάζονται στην εταιρεία εκείνη την εποχή. Ωστόσο, ο Βαρουφάκης δεν είχε καλές επιδόσεις κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής του. Την περασμένη εβδομάδα ο Έλληνας οικονομολόγος παραχώρησε συνέντευξη στην ελβετική εφημερίδα «Le Temps». Ο Βαρουφάκης υποστηρίζει ότι μια σταδιακή αύξηση του βασικού επιτοκίου από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) θα ήταν «σαν να ασκείς αργά βασανιστήρια σε έναν κρατούμενο». Ο Έλληνας καθηγητής οικονομικών προτείνει μια ξαφνική αύξηση των επιτοκίων κατά 3%. Το πλεονέκτημα μιας τέτοιας απόφασης θα ήταν να περιοριστεί η άνοδος των τιμών των καταναλωτικών αγαθών, δηλαδή ο πληθωρισμός. Επιπλέον, ο Βαρουφάκης προσθέτει ότι μια απότομη άνοδος των επιτοκίων νομισματικής πολιτικής που ορίζει η ΕΚΤ θα καταστήσει την αγορά ακινήτων πιο προσιτή και θα μειώσει το χάσμα μεταξύ του επίσημου επιτοκίου και αυτού της οικονομίας.

Η άποψη του Γιάνη Βαρουφάκη έρχεται καθώς αξιωματούχοι της ΕΚΤ ανακοίνωσαν την περασμένη εβδομάδα ότι αναμένεται να ακολουθήσουν δύο βασικές αυξήσεις επιτοκίων, η μία τον Ιούλιο κατά 25 ποσοστιαίες μονάδες και η άλλη τον Σεπτέμβριο, με επίπεδο ίσως -ακόμα υψηλότερο από τον Ιούλιο, αποφάσεις που θα πρακτικά σημαίνει το τέλος του φθηνού και μεγάλου χρήματος. Ειδικά από τη στιγμή που και η ΕΚΤ ανακοίνωσε τη λήξη του προγράμματος απόκτησης περιουσιακών στοιχείων.

Στην πραγματικότητα, οι κεντρικές τράπεζες αντιμετωπίζουν ένα οδυνηρό δίλημμα. Το περιέγραψε σε ανάλυση που δημοσιεύτηκε πρόσφατα από τον Αμερικανό καθηγητή Nouriel Roubini. Η κατάσταση έχει ως εξής: εάν οι κεντρικές τράπεζες αυξήσουν τα επιτόκια πολύ γρήγορα, κινδυνεύουν να βυθίσουν την οικονομία σε ύφεση. Εάν τα επιτόκια αυξηθούν πολύ αργά, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μην μειωθεί ο πληθωρισμός. Οι κεντρικές τράπεζες δεν μπορούν να βγουν από αυτό το δίλημμα, ακόμα κι αν ο Βαρουφάκης ή ο Ρουμπίνι έχουν ιδέες και συμβουλές.