«Ας το σκεφτούμε! Αυτός είναι ένας πόλεμος μεταξύ χριστιανών! Όλοι έχετε πάρει την ίδια βάφτιση! Πολεμάτε χριστιανούς. Ας σκεφτούμε αυτό το σκάνδαλο!». – Έτσι περιέγραψε ο Πάπας Φραγκίσκος τη ρωσο-ουκρανική σύγκρουση τον Φεβρουάριο του 2015, πολύ πριν από το ξέσπασμα του τρέχοντος πολέμου τον Φεβρουάριο του 2022, αναφερόμενος στην ένοπλη σύγκρουση γύρω από την Κριμαία και το Ντονμπάς.
Λίγο αργότερα, δέχθηκε τους Ουκρανούς Καθολικούς επισκόπους στο Βατικανό κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης ad limina – υποχρεωτική κάθε πέντε χρόνια – όταν οι Έλληνες Καθολικοί και Ρωμαιοκαθολικοί επίσκοποι ήρθαν να δουν τον πάπα χωριστά λόγω εντάσεων μεταξύ τους. Ο Πάπας τους προειδοποίησε να μην πολιτικοποιούν την Εκκλησία.
Όπως γράφει ο Αμερικανός Βατικανολόγος Victor Gaetan Διπλωμάτες του Θεού Στο βιβλίο του για τη διπλωματία του Βατικανού το 2021 με τίτλο (Diplomats of God), η πολιτική του Πάπα Φραγκίσκου σχετικά με την Ουκρανο-Ρωσική σύγκρουση είναι ότι το σύνολο είναι κάτι περισσότερο από τα μέρη, και ως εκ τούτου δεν είναι διατεθειμένος να πάρει το μέρος: τη μία ή την άλλη πλευρά. Πράγματι:
«Ο Πάπας Φραγκίσκος δεν εμπιστεύεται τον ρωσικό ιμπεριαλισμό περισσότερο από ό,τι δεν εμπιστεύεται αυτό που βλέπει ως αμερικανικό ιμπεριαλισμό.
– σύμφωνα με τον ίδιο, η Μόσχα και η Ουάσιγκτον ακολουθούν τα δικά τους συμφέροντα και μπορούν να γίνουν καταστροφικές. Επομένως, αρνείται να ευνοήσει μια ομάδα χριστιανών έναντι μιας άλλης. Όλος ο Χριστιανικός κόσμος είναι ιερός, επομένως πρέπει να γίνει ειρήνη μεταξύ των αντιμαχόμενων μερών του.
Μαζί με αυτό, ο πάπας συγκέντρωσε 18 εκατομμύρια δολάρια σε βοήθεια μεταξύ 2016 και 2018 για εννέα χιλιάδες Ουκρανούς, η πλειονότητα των οποίων είναι Ορθόδοξοι, που ζούσαν στη ζώνη των συγκρούσεων ή εγκατέλειπαν τα σπίτια τους. Τη διανομή της βοήθειας επέβλεψε ο Claudio Gugerotti, ο Αποστολικός Νούντσιος (Πρεσβευτής της Αγίας Έδρας) της Ουκρανίας.
Πρέσβης των ΗΠΑ: Η Ουκρανία είναι διχασμένη
Ο Γκαετάν θυμάται επίσης τα λόγια του Αμερικανού διπλωμάτη Τσαρλς Φρίμαν, πρώην πρεσβευτή των Ηνωμένων Πολιτειών στο Κίεβο, για την Ουκρανία, τα οποία είπε στο ιησουιτικό περιοδικό America στις 16 Απριλίου 2019. σε δημοσιευμένη συνέντευξη: Το πρόβλημα της Ουκρανίας “Ουσιαστικά όχι εξωτερική, αλλά εσωτερική. Αυτή η κοινωνία δεν έχει ακόμη σχηματίσει ένα βιώσιμο κράτος. Πολύ διεφθαρμένη. Διχασμένη γλωσσικά και θρησκευτικά. Δεν υπάρχει επίσης συναίνεση σχετικά με την ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ. Το αντίθετο.”
Ο Freeman πρόσθεσε: «Η δική μου θέση είναι απλή:
Η Ουκρανία δεν μπορεί να είναι μέλος ούτε του ευρωπαϊκού μπλοκ ούτε του ρωσικού μπλοκ. Πρέπει να υπάρχει μια γέφυρα και μια ζώνη ασφαλείας μεταξύ των δύο.
Ωστόσο, αυτό την αναγκάζει να γίνει βιώσιμη χώρα. Είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί μια οικονομία που να λειτουργεί. Η οικονομία της Ουκρανίας είναι στενά συνδεδεμένη με τη Ρωσία και αυτό δεν μπορεί να αφαιρεθεί.
Ο Gaetan προσθέτει (το 2021): η προτεραιότητα για το Βατικανό είναι να διατηρήσει τον καθολικό-ορθόδοξο διάλογο που διαρκεί πενήντα χρόνια. Η Αγία Έδρα θεωρεί τη Ρωσία πολύτιμο σύμμαχο της Ευρώπης. «Η προσέγγιση της Ρώμης έρχεται σε έντονη αντίθεση με τις αμερικανικές και ευρωπαϊκές προσπάθειες να απομονώσουν τη Ρωσία». Πράγματι: «Η Αγία Έδρα βλέπει στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία μια δυνητικά καλή δύναμη και στη Ρωσία ένα πρότυπο του ευεργετικού ρόλου του Χριστιανισμού στη δημόσια ζωή». Ο Φραγκίσκος τοποθετεί τις χριστιανικές προσπάθειες για ενότητα πάνω από όλα.
Προσέγγιση Καθολικών-Ορθοδόξων
Η Β’ Σύνοδος του Βατικανού (1962-65) Unitatis Redintegratio Το αρχικό του έγγραφο είναι η σύγχρονη καθολική βάση για την ενότητα μεταξύ των Χριστιανών. Κατόπιν τούτου, VI. Μετά από πολλές συναντήσεις, ο Πάπας Παύλος και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Αθηναγόρας, επικεφαλής της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, ανακάλεσαν αμοιβαία τους αφορισμούς του 1054 το 1965. II. Janos Pal 1995 Ut Unum Sint Στην πρώτη του εγκύκλιο γράφει ότι ο Χριστιανισμός πρέπει να αναπνέει με δύο πνεύμονες, που την πρώτη χιλιετία ήταν η Ρώμη και η Κωνσταντινούπολη. Και στο δεύτερο μισό του 10ου αιώνα, ο Άγιος Βλαντιμίρ, ο προσήλυτος από τη Ρωσία του Κιέβου, εδραίωσε τον Χριστιανισμό στα σημερινά ανατολικά σλαβικά εδάφη. Είναι αλήθεια, προσθέτει ο Gaetan, ότι οι Ρώσοι βλέπουν τη Μόσχα ως τη νέα Ρώμη.
Τέλος πάντων, II. Ο Ιωάννης Παύλος Β’ επισκέφθηκε τη Ρουμανία το 1999, καθιστώντας τον τον πρώτο Πάπα που επισκέφτηκε μια χώρα που κατοικείται κυρίως από Ορθόδοξη. Ωστόσο, δεν κατάφερε ποτέ να εκπληρώσει το όνειρό του να γνωρίσει προσωπικά τον II. Με τον Ρώσο Ορθόδοξο Πατριάρχη Αλέξη. Η σχέση Καθολικού-Ορθόδοξου ήταν περίπλοκη από πολλά πράγματα, αλλά ο Πάπας προσπάθησε να τη διευκολύνει κάνοντας βήματα όπως η επιστροφή πολλών πολύ σεβαστών ορθόδοξων εικόνων στους Ρώσους.
Μετά ήρθε το XVI. Ο Βενέδικτος, ο οποίος συναντήθηκε με τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίο στην Κωνσταντινούπολη τον Νοέμβριο του 2006, με τον οποίο υπέγραψε κοινή δήλωση, και ο Βαρθολομαίος έχουν επίσης επισκεφθεί τη Ρώμη σε αρκετές περιπτώσεις. Εν τω μεταξύ, μετά το θάνατο του Αλεξέι, ο Κύριλλος εξελέγη Πατριάρχης Μόσχας.
Ο Γκαετάν γράφει: Ο Κύριλλος και ο Βενέδικτος σκέφτονται το ίδιο για τους κινδύνους που περιμένουν τη Δύση. Και οι δύο πιστεύουν ότι ο δυτικός πολιτισμός εξαρτάται από τη διατήρηση των δικών του χριστιανικών θεμελίων και φοβούνται επίσης το ριζοσπαστικό Ισλάμ. Μετά το 1917, το 2010, οι διπλωματικές σχέσεις μεταξύ της Ρωσίας και της Αγίας Έδρας έφτασαν για πρώτη φορά σε επίπεδο πρεσβευτών. Ο Πάπας Βενέδικτος και ο Πούτιν συναντήθηκαν το 2007.
Η Ορθοδοξία είναι ζωτικής σημασίας στη Ρωσία: από 37% το 1991 σε 71% το 2015, το ποσοστό όσων αυτοπροσδιορίζονται ως ορθόδοξοι έχει αυξηθεί και το 2017 υπήρχαν 34.000 λειτουργούσες ορθόδοξες εκκλησίες στη χώρα με 35.000 ιερείς. Η Ορθόδοξη Εκκλησία και το ρωσικό κράτος συνεργάζονται στενά, που ονομάζεται συμφωνία. Για την Αγία Έδρα, όλα αυτά είναι απόδειξη της λειτουργίας του Αγίου Πνεύματος, γράφει ο Gaétan, γιατί δείχνει ότι ακόμη και εβδομήντα χρόνια κομμουνισμού δεν μπορούσαν να καταστρέψουν τον Χριστιανισμό.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η Εκκλησία βλέπει τη Ρωσία ως σύμμαχο κατά της ανεξιθρησκίας και του ριζοσπαστικού Ισλάμ.
Ο Πάπας Φραγκίσκος και οι Ρώσοι
Και ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος επισκέφτηκε επίσης την ορκωμοσία του Πάπα Φραγκίσκου το 2013 – ήταν η πρώτη φορά που πατριάρχης από την Κωνσταντινούπολη παρευρέθηκε στην ορκωμοσία πάπα.
Ο Πάπας Φραγκίσκος συναντήθηκε με τον Βλαντιμίρ Πούτιν τον Ιούνιο του 2015 μετά από αίτημα της Μόσχας. Κατά τη διάρκεια της πενήνταλεπτης συνάντησης, ο Άγιος Πατέρας, μεταξύ άλλων, προειδοποίησε τον Ρώσο Πρόεδρο να σεβαστεί τη συμφωνία του Μινσκ.
Οκτώ μήνες αργότερα, στις 12 Φεβρουαρίου 2016, ο Πατριάρχης Ferenc και ο Πατριάρχης Κύριλλος συναντήθηκαν στο αεροδρόμιο της Αβάνας στην Κούβα (δείτε την αρχική μας φωτογραφία). Αυτή ήταν η πρώτη πρόσωπο με πρόσωπο συνάντηση μεταξύ ενός ηγέτη της Καθολικής Εκκλησίας και ενός Πατριάρχη Μόσχας στην ιστορία (την οποία ονειρευόταν ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β’). Οι δύο πλευρές υπέγραψαν κοινή δήλωση τριάντα σημείων, ένα από τα σημαντικότερα σημεία της οποίας ήταν η προώθηση της κατάστασης των Χριστιανών στη Μέση Ανατολή (τότε ο πόλεμος με το Ισλαμικό Κράτος βρισκόταν ακόμη σε πλήρη εξέλιξη), αλλά και καταδίκασε την «κοσμική ιδεολογία», καθώς και τον καταναλωτισμό, την παρακμή της οικογένειας, με τις αναπαραγωγικές τεχνολογίες και την ευθανασία.
Τι λένε όμως για την Ουκρανία;
Και τρεις βαθμούς αντιμετωπίζονται με την Ουκρανία. Και οι δύο εκκλησιαστικοί ηγέτες καταδίκασαν το αμοιβαίο μίσος και έκαναν πολιτικές παραχωρήσεις μεταξύ τους σχετικά με το καθεστώς της Ουκρανικής Ορθόδοξης και της Ουκρανικής Ελληνοκαθολικής Εκκλησίας. Στην Ουκρανία υπάρχει μια Ορθόδοξη Εκκλησία πιστή στη Μόσχα και μια ανεξάρτητη Ορθόδοξη Εκκλησία, “autkefal” – ο Πάπας Φραγκίσκος, κάνοντας μια διπλωματική παραχώρηση από την Εκκλησία, τόνισε τη σημασία των “κανόνων του κανονικού δικαίου”, ενώ ο Κύριλλος αναγνώρισε το δικαίωμα ύπαρξης την Ανατολική Ιεροτελεστία της Ουκρανικής Ελληνικής Καθολικής Εκκλησίας, η οποία συγχωνεύτηκε με την Ορθόδοξη Εκκλησία υπό τον κομμουνισμό.
Το συμπέρασμα του Victor Geatan είναι ότι
Η ουδέτερη στάση του Πάπα απέναντι στην Ουκρανία είναι απλώς η τελευταία ένδειξη ότι η καθολική διδασκαλία και η διπλωματία του Βατικανού έχουν απομακρυνθεί από τις προτεραιότητες της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.
II. Ο John Paul II, για παράδειγμα, έστειλε διπλωμάτες υψηλού επιπέδου στον Πρόεδρο George W. Bush για να τον αποτρέψουν προσωπικά από το να επιτεθεί στο Ιράκ, προειδοποιώντας προφητικά τον Bush ότι ο πόλεμος θα μπορούσε να προκαλέσει αμέτρητα θύματα και περιφερειακές αναταραχές μακροπρόθεσμα, συμπεριλαμβανομένου του διωγμού των χριστιανικών κοινοτήτων. Σύμφωνα με το Βατικανό, η αμερικανική εξωτερική πολιτική μετά τον Ψυχρό Πόλεμο είναι υπερβολικά μιλιταριστική και αγνοεί τα οφέλη της ειρηνικής διπλωματίας».
Στην εναρκτήρια φωτογραφία μας, ο Πάπας Φραγκίσκος και ο Πατριάρχης Κύριλλος βρίσκονται στον χώρο αναμονής διέλευσης του αεροδρομίου της Αβάνας στις 12 Φεβρουαρίου 2016. Φωτογραφία: MTI Pool/EPA/AFP/Adalberto Roque
“Δημιουργός φιλικός προς τους hipster. μουσικός γκουρού. περήφανος μαθητής. λάτρης του μπέικον. άπληστος λάτρης του ιστού. ειδικός στα social media. Gamer.”
