Ανάλυση της ελληνικής έκδοσης Επιθεώρηση χρημάτωνανέλαβε ο Rador:

Στις 20 Αυγούστου, η Ελλάδα εγκατέλειψε το ειδικό καθεστώς «ενοποιημένης εποπτείας» στο οποίο βρισκόταν εδώ και τέσσερα χρόνια -όντας το μόνο κράτος της ΕΕ σε αυτή την κατάσταση- αφού συμπλήρωσε τα 8 χρόνια μνημονίων χρηματοοικονομικής διάσωσης που συνήφθησαν με ΔΝΤ, ΕΚΤ και ΕΕ. Έτσι, η Ελλάδα επιστρέφει στην κανονικότητα ενός ευρωπαϊκού κράτους ή κοντά στην κανονικότητα, καθώς τα ομόλογά της συνεχίζουν να ταξινομούνται σε επίπεδο που δεν συνιστάται για επένδυση.

Είναι ξεκάθαρα μια επιτυχία, ειδικά αν θυμηθούμε πόσες φορές η χώρα βρέθηκε στα πρόθυρα της ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας και εξόδου από την ευρωζώνη. Από τις 20 Αυγούστου, μετά από προσαρμογή του δημόσιου χρέους ώστε να είναι βιώσιμο και μετά την εφαρμογή μιας σειράς μεταρρυθμίσεων που κρίθηκαν ικανοποιητικές και αναφέρθηκαν ακόμη και από τα χρηματοπιστωτικά εποπτικά ιδρύματα, οι Ευρωπαίοι εταίροι της χώρας και οι πιστωτές της χαλάρωσαν την επιτήρηση της οικονομικής πολιτικής, δίνοντας η ελληνική κυβέρνηση «τα ηνία» της οικονομίας. Και ελευθερία και πρόκληση, λένε οι αναλυτές, οι οποίοι επισημαίνουν ότι 12 χρόνια μετά την οδυνηρή είσοδο στο καθεστώς των μνημονίων διάσωσης της οικονομίας, μόνο μερικά, αλλά όχι όλα, από τα προβλήματα που οδήγησαν σε αυτή την κατάσταση έχουν επιλυθεί. Ως εκ τούτου, με ή χωρίς εκτεταμένη επίβλεψη, υπάρχουν ακόμη πολλά να αλλάξουν και ό,τι έχει αλλάξει προς το καλύτερο πρέπει να διατηρηθεί.

«Η έξοδος (από την επιτήρηση) δεν πρέπει να προκαλεί εφησυχασμό και δημοσιονομική χαλάρωση», σχολιάζει ο Φραγκίσκος Κουτεντάκης, επικεφαλής του Γραφείου Κρατικού Προϋπολογισμού στο ελληνικό κοινοβούλιο, επισημαίνοντας ότι υπάρχει ένας κρυφός φόβος στο μυαλό πολλών ανθρώπων που, πίσω από την αδιαμφισβήτητη ικανοποίηση με το τέλος της οικονομικής κηδεμονίας, υπάρχει ο κίνδυνος η Αθήνα να επιστρέψει στις πολιτικές του παρελθόντος, με την παραχώρηση αμελητέων πλεονεκτημάτων, που θα οδηγήσουν σε νέο εκτροχιασμό της χώρας από πλευράς δημοσίων οικονομικών και Ο εκλογικός ορίζοντας, που είναι ήδη τεταμένος, εντείνει αυτές τις ανησυχίες.

Τα 7 μεγάλα δομικά τρωτά σημεία

Ο καθηγητής Νίκος Βέττας, Γενικός Διευθυντής του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών σχολιάζει: «Η έξοδος από την ενοποιημένη εποπτεία σηματοδοτεί μια πιο ευνοϊκή προοπτική για την οικονομία μας την επόμενη δεκαετία σε σχέση με την προηγούμενη. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι έχουν διορθωθεί χρόνιες αδυναμίες και ελλείμματα. Η οικονομία μας έχει υψηλό δημόσιο χρέος, δεν έχει ακόμη χαρακτηριστεί ως φιλική προς τις επενδύσεις και είναι σχετικά ακριβή στη χρηματοδότηση. Από μια άποψη, η σημασία της εξόδου είναι μάλλον πολιτική: όσοι αποφασίζουν για τις πολιτικές κάθε τομέα δεν θα χρειάζονται πλέον τη συμφωνία εξωτερικών εταίρων, αλλά θα είναι υπεύθυνοι για τις καθοριστικές παραμέτρους της οικονομίας. Εκτός του επίσημου ελέγχου, αλλά σε ένα επικίνδυνο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο πλαίσιο, είναι απαραίτητο να τεθούν σε εφαρμογή πολιτικές που υποστηρίζουν σταθερά υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Μεταξύ άλλων, η αύξηση της κατανάλωσης απαιτεί ακόμη ταχύτερη αύξηση των επενδύσεων και των εξαγωγών. Ενώ η ενίσχυση του κοινωνικού κράτους απαιτεί καλή διαχείριση των δημόσιων πόρων», είπε ο Βέττας.

Οι αναλυτές συμφωνούν ότι πολλά χαρακτηριστικά της σημερινής ελληνικής οικονομίας αποτελούν δυσοίωνες υπενθυμίσεις των χρόνιων προβλημάτων της. Μεταξύ άλλων αναφέρουν τα ακόλουθα προβλήματα:

1. Η Ελλάδα παραμένει μια χώρα της οποίας η οικονομία κυριαρχείται σε μεγάλο βαθμό από μικρομεσαίες επιχειρήσεις και αυτοαπασχολούμενους, με αποτέλεσμα χαμηλή παραγωγικότητα και χαμηλούς μισθούς. Το ποσοστό των αυτοαπασχολούμενων είναι 27,9%, υπερδιπλάσιο του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, βάζοντας την Ελλάδα πρώτη από αυτή την άποψη. Αν και οι επενδύσεις αυξήθηκαν σημαντικά πέρυσι και τους πρώτους μήνες του τρέχοντος έτους, εύκολα μπορεί κανείς να διαπιστώσει ότι μεμονωμένες επιχειρήσεις όπως καφετέριες, εστιατόρια κ.λπ. συνεχίσει να αυξάνεται. Ο τουρισμός παραμένει το μόνο μεγάλο όπλο της οικονομίας, συνιστά επίσης μεγάλο κίνδυνο, όπως είδαμε στην πανδημία. Υπάρχουν επίσης αυξανόμενες ανησυχίες για αυτή την προκατάληψη και τον αρνητικό αντίκτυπό της στις ζωές των κατοίκων της χώρας.

2. Η φοροδιαφυγή συνεχίζει επίσης να είναι ανεξέλεγκτη, παρά την πρόοδο που σημειώθηκε τα τελευταία χρόνια. Το λεγόμενο «κενό ΦΠΑ», δηλαδή ο ανείσπρακτος ΦΠΑ, έχει ουσιαστικά μειωθεί από 31,5% το 2017 σε 29% το 2018 και 25,8% το 2021. Ωστόσο, η χώρα παραμένει στη χειρότερη θέση μετά τη Ρουμανία (με 34,9%), ενώ ο μέσος όρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι 10,3%. Εν ολίγοις, το 2021, η Ελλάδα έχασε 5,35 δισ. ευρώ από έσοδα ΦΠΑ, κεφάλαια που θα μπορούσαν να κάνουν τη διαφορά στην κάλυψη σημαντικών κοινωνικών αναγκών.

3. Από δημοσιονομική άποψη, η χώρα σίγουρα έχει ξεφύγει από την καταστροφική τροχιά στην οποία εισήλθε το 2009, αλλά το δημόσιο χρέος παραμένει μακράν το υψηλότερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, φτάνοντας το 193,3% του ΑΕΠ, έναντι 88,1% όπως μέσος όρος της ΕΕ. Μόνο χάρη στις ρυθμίσεις των πιστωτών της Ελλάδας αυτό το χρέος θεωρείται βιώσιμο, αλλά παραμένουν ανησυχίες, όπως αποδεικνύεται από το γεγονός ότι η χώρα δεν έχει ακόμη αξιολόγηση επενδυτικής βαθμίδας και ότι το κόστος δανεισμού είναι το υψηλότερο στην ευρωζώνη – μερικές φορές μόνο στην κορυφή της Ιταλίας. Η απόδοση των 10ετών ομολόγων είναι γύρω στο 3,5%, ενώ η απόδοση των αντίστοιχων γερμανικών ομολόγων είναι 1%. Το γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση εκμεταλλεύτηκε την άρση των περιορισμών του συμφώνου σταθερότητας λόγω του κορωνοϊού για να πραγματοποιήσει μερικές από τις μεγαλύτερες δαπάνες της ΕΕ για μέτρα στήριξης, ωθώντας έτσι το πρωτογενές έλλειμμα το 2021 στο 5% του ΑΕΠ (έναντι 3,3% της Ε.Ε. μέσος όρος), δεν ενθουσίασε πολλούς από τους εταίρους της Ελλάδας, δεδομένου του παρελθόντος της χώρας. Γι’ αυτό η επιστροφή στα πρωτογενή πλεονάσματα από το 2023, όπως υπόσχεται πλέον η κυβέρνηση, θα είναι κρίσιμη, ειδικά για τις αγορές.

4. Στην αγορά εργασίας, η βελτίωση είναι σημαντική, αφού η ανεργία μειώθηκε από 28% το 2013 σε 12,3% τον Ιούνιο, αλλά το ποσοστό ανεργίας είναι το δεύτερο υψηλότερο στην ΕΕ μετά την Ισπανία, όπου ο μέσος όρος είναι 6%. Επιπλέον, η Ελλάδα παραμένει η χώρα με το χαμηλότερο ποσοστό απασχόλησης στην ΕΕ. Μόνο το 62,7% του πληθυσμού ηλικίας 20-64 ετών συμμετέχει στην αγορά εργασίας, έναντι 73,1% κατά μέσο όρο στην ΕΕ.

5. Οι ελληνικές τράπεζες πέτυχαν να μειώσουν δραστικά το επιτόκιο των μη εξυπηρετούμενων δανείων από 48,5% τον Δεκέμβριο του 2016 σε 12,1% το πρώτο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, αλλά το ποσοστό τους είναι το υψηλότερο στη ζώνη του ευρώ, όπου ο μέσος όρος είναι 2%. Το συμπέρασμα, όπως έχει επανειλημμένα πει ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, είναι ότι αυτά τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια δεν εξαφανίστηκαν, αλλά απλώς μεταφέρθηκαν σε εταιρείες διαχείρισης και η βούληση είναι τώρα οι τελευταίες να λειτουργούν αποτελεσματικά, αξιοποιώντας τη νομοθεσία που αφορά τη ρύθμιση των οφειλών.

6. Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών επανεμφανίστηκε δυναμικά με την ανάκαμψη της οικονομίας, σε ποσοστό 8,3% του ΑΕΠ το 2021, το υψηλότερο στην ΕΕ, όπου το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 3%. Οι αναλυτές επισημαίνουν ότι τα δίδυμα ελλείμματα, δημοσιονομικά και εξωτερικά, θεωρήθηκαν υπεύθυνα για τη χρεοκοπία της χώρας και η επανεμφάνισή τους σίγουρα προκαλεί ανησυχία. Αν και η Ελλάδα βελτιώνει τις εξαγωγικές της επιδόσεις, οι εισαγωγές παραμένουν πολύ υψηλότερες σε όγκο και μπορούν εύκολα να φτάσουν σε εκρηκτικά επίπεδα με το έλλειμμα. Αυτό είναι το τίμημα που πληρώνει η χώρα κάθε φορά που αναπτύσσεται, γιατί η κατανάλωση καθώς και οι επενδύσεις εξαρτώνται από τις εισαγωγές. Ειδικά τώρα, στο πλαίσιο της ανόδου των τιμών των καυσίμων.

7. Ο πληθωρισμός έχει γίνει ξανά εφιάλτης και, αν και δεν είναι αυστηρά ελληνικό φαινόμενο, η μετεωρική του ανάπτυξη πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ (ποσοστό 8,9% φέτος έναντι 8,3% στην ΕΕ) δημιουργεί νέα προβλήματα, σε μια χώρα που έχει δει απώλεια 25% του ΑΕΠ τα τελευταία χρόνια, με τις σχετικές περικοπές σε μισθούς και συντάξεις. (Μετάφραση: Carolina Ciulu)

Διάβασε και…