Μετά την ανάλυση των πιθανών κυβερνητικών μέτρων, γίνεται μια εξίσου έντονη, αλλά πιο διακριτική συζήτηση σχετικά με αυτούς που ευθύνονται για την τρέχουσα δημοσιονομική κατάσταση και εξαιτίας της οποίας η εκτελεστική εξουσία πρέπει να λάβει μια σειρά δημοσιονομικών μέτρων για την εξισορρόπηση του κρατικού προϋπολογισμού.

Επειδή η συζήτηση για το θέμα της ενοχής και της ενοχής δεν έγινε στον δημόσιο χώρο, δεν θα κατονομάσω τους «αγωνιστές», αλλά θα παρουσιάσω μόνο τα επιχειρήματα που προβλήθηκαν.

Έτσι, από τη μια φαίνονται οι ένοχοι στην πολιτική σφαίρα. Ο πρώην υπουργός Οικονομικών Adrian Câciu είναι πρώτος στη λίστα. Ο τρόπος με τον οποίο κατασκευάστηκε ο προϋπολογισμός και ψηφίστηκε στη Βουλή βρίσκεται στη ρίζα της τρέχουσας δημοσιονομικής ανισορροπίας, τόσο μεγάλης που απαιτούνται αυξήσεις φόρων.

Φυσικά, δικαιολογίες μπορούν πάντα να βρεθούν. Μπορεί, δηλαδή, να αποδοθεί στον δανεισμό των τελευταίων ετών, στα δημοσιονομικά ελλείμματα που καταγράφηκαν με την πανδημία ή στη συνεχή αύξηση των μόνιμων δαπανών που έχουμε δει τα τελευταία έξι-επτά χρόνια.

Όμως, όποιοι και αν είναι οι λόγοι που μπορεί να επικαλεστεί, ένα είναι βέβαιο: ο φετινός δημόσιος προϋπολογισμός χτίστηκε με πολιτικά κριτήρια. Τα έσοδα και οι δαπάνες ήταν μη ρεαλιστικά, που πιθανότατα επιβλήθηκαν στα τέλη του περασμένου έτους από τα κυβερνώντα κόμματα και τους εν ενεργεία υπουργούς. Ανεξάρτητα όμως από τις πιέσεις που έρχονται από την πολιτική σφαίρα, ο υπουργός Οικονομικών θα έπρεπε να έχει μια ελάχιστη ευθύνη και να λογοκρίνει τις δημοσιονομικές υπερβάσεις των συναδέλφων του στην κυβέρνηση.

Η άποψη που εξέφρασε ένας φορολογικός σύμβουλος, που αναμφίβολα συμμερίζεται η οικονομική κοινότητα, είναι ότι εδώ και χρόνια βλέπουμε μόνο μέτρα για την καταπολέμηση των πυρκαγιών. Δύο φορές το χρόνο, κατά την κατασκευή του προϋπολογισμού και κατά τη δημοσιονομική προσαρμογή, συζητείται η δημοσιονομική εξυγίανση, δηλαδή η μείωση του ελλείμματος. Και, κάθε φορά, σχηματίζονται δύο στρατόπεδα: το ένα που πρεσβεύει τη μείωση των δαπανών, το άλλο που αναζητά λύσεις για την αύξηση των εσόδων.

Το πρόβλημα είναι ότι συνεχίζεται, γιατί κάθε φορά λαμβάνονται βραχυπρόθεσμες αποφάσεις και τα μέτρα δεν καταφέρνουν ποτέ να περιορίσουν την απάτη ή να αναδιαρθρώσουν τις δαπάνες του διοικητικού μηχανισμού. Οι διαβουλεύσεις με την επιχειρηματική κοινότητα είναι ως επί το πλείστον επίσημες, οι αποφάσεις λαμβάνονται χωρίς μελέτη επιπτώσεων και, συχνά, κάτω από αυστηρές προθεσμίες, με το δαμόκλειο σπαθί να κρέμεται πάνω από τα κεφάλια τους.

Από την άλλη, οικονομολόγος δημόσιου ιδρύματος πιστεύει ότι οι εταιρείες συμβούλων ενθαρρύνουν εδώ και χρόνια την αποφυγή καταβολής φορολογικών υποχρεώσεων από τις εταιρείες και γι’ αυτό οι εκπρόσωποι αυτού του κλάδου θα πρέπει να απέχουν από την άποψη τους σε μια κατάσταση όπως η σημερινή.

Διότι, σύμφωνα με τον οικονομολόγο, η κυβέρνηση πρέπει πολύ γρήγορα να βρει το 2% του ΑΕΠ, των εσόδων και των δημοσιονομικών δαπανών, διαφορετικά η Ρουμανία κινδυνεύει να χάσει ευρωπαϊκά χρήματα. Λόγω έλλειψης χρόνου, η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής μεγάλης κλίμακας δεν μπορεί να αποφέρει γρήγορα αποτελέσματα και για τη φοροδιαφυγή μικρής κλίμακας, η λύση θα ήταν η δεκαπλασιασμός των κυρώσεων σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με φόρους.

Οι ισχυρισμοί μπορούν να ληφθούν υπόψη, αλλά πρέπει να γίνουν δύο παρατηρήσεις. Δεν ήταν το οικονομικό περιβάλλον που προκάλεσε την κρίση του χρόνου, αλλά ακόμη και η κυβέρνηση με την κατασκευή και την εκτέλεση του προϋπολογισμού και προσπάθησε επί δεκαετίες να καταπολεμήσει τη φοροδιαφυγή, με διάφορες μορφές, χωρίς ωστόσο να έχει συγκεκριμένα αποτελέσματα.

Όσο για την υπαιτιότητα των συμβουλευτικών εταιρειών, ακολουθούν τους φορολογικούς νόμους, καλούς ή κακούς. Το οικονομικό περιβάλλον λειτουργεί με βάση κανόνες και όχι απαραίτητα με ειλικρίνεια ή ηθική. Το Δημόσιο, εξάλλου, μπορεί να επιβάλει κυρώσεις για οποιαδήποτε παραβίαση των κανόνων. Και όσον αφορά τις φορολογικές διευκολύνσεις που προσφέρονται, τίθεται το ερώτημα: ποιος είναι πιο ένοχος, ποιος ζητά ή ποιος δίνει;